солове́й бот., перен. салаве́й, -лаўя́ м.;
◊
соловьём залива́ться салаўём заліва́цца;
солове́й-разбо́йник нар.-поэт. салаве́й-разбо́йнік.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
соловей
Том: 32, старонка: 76.
Гістарычны слоўнік беларускай мовы (1982–2017)
чи́стоII союз, разг. ні́бы, як (той);
поёт, чи́сто солове́й спява́е, ні́бы (як той) салаве́й.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
салаве́й, -лаўя́ м. солове́й;
◊ заліва́цца ~лаўём — залива́ться соловьём;
~лаўя́ ба́йкамі не ко́рмяць — посл. соловья́ ба́снями не ко́рмят
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
Салаве́й ’маленькая пеўчая птушка атрада вераб’іных, якая вылучаецца прыгожым спевам’. Агульнаславянскае; укр. солові́й, солове́й, рус. солове́й, ст.-рус. соловии, руск.-ц.-слав. славии, польск. słowik. Прасл. *solvьjь, якое потым у некаторых славянскіх мовах было пашырана рознымі суф. Большасць даследчыкаў (Младэнаў, 588; Брукнер, 501; Махэк₂, 556; Фасмер, 3, 711) лічаць дэрыватам ад прасл. *solvъ ’жаўтавата-шэры’ (параўн. рус. солово́й ’тс’) з суф. ‑ьjь (SP, 1, 84). Назва птушкі па колеру апярэння. Паралель у ст.-прус. salowis ’салавей’. Параўноўвалі таксама з літ. šalvas, šalvis ’харыус’, гл. Зубаты, AfslPh, 16, 413; Булахоўскі, ИАН ОЛЯ, 7, 110, і інш.; і са ст.-в.-ням. swolawa ’ластаўка’, ст.-ісл. svola ’тс’, гл. напрыклад Сольмсен, AfslPh, 24, 575; Шустар-Шэўц, 2, 1332; Борысь, 559; супраць Фасмер, там жа. Мартынаў (Этимология–1982, 9) не аддзяляе салавей ад слава і першасным значэннем лічыць ’той, хто пяе славу’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
шчо́ўкнуць сов., однокр., в разн. знач. щёлкнуть;
~нуў замо́к — щёлкнул замо́к;
не́дзе ў куста́х ~нуў салаве́й — где́-то в куста́х щёлкнул солове́й
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
ГЛЕ́БАВА-ГЕАГРАФІ́ЧНАЕ РАЯНАВА́ННЕ,
падзел тэрыторыі на рэгіёны, якія адрозніваюцца складам глеб і характарам глебавага покрыва. Неабходна для вырашэння пытанняў спецыялізацыі і канцэнтрацыі с.-г. вытв-сці, распрацоўкі занальных сістэм аховы і рацыянальнага выкарыстання зямельных рэсурсаў, павышэння іх прадукцыйнасці. На Беларусі вылучаны 3 глебавыя правінцыі, якія падзяляюцца на 7 глебава-кліматычных акруг, у складзе якіх 20 аграглебавых раёнаў. Назвы правінцый і акруг адпавядаюць іх геагр. становішчу, назвы раёнаў — назвам раённых цэнтраў краіны і пераважных глеб.
Літ.:
Смеян Н.И., Соловей И.Н. Почвенно-географическое районирование территории Белорусской ССР // Почвы Белорусской ССР. Мн., 1974.
т. 5, с. 289
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
разли́ться
1. в разн. знач. разлі́цца, мног. паразліва́цца;
2. перен. (об улыбке) расплы́цца;
3. перен. (в песне и т. п.) залі́цца;
разольётся в зво́нкой пе́сне солове́й заліе́цца зво́нкай пе́сняй салаве́й.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
De vento nemo vivit
Ніхто не жыве паветрам.
Никто не живёт воздухом.
бел. Салаўёвымі песнямі сыты не будзеш.
рус. Воздухом сыт не будешь. Соловья баснями не кормят.
фр. On ne chante pas le ventre creux (Не поют на пустой желудок). Belles paroles ne font pas bouillir la marmite (Прекрасные слова не заставят кипеть котелок).
англ. Bare words buy no barley (Ja пусты ва не купишь ячменя).
нем. Von Worten wird der Bauch nicht voll, die Nachtigall nicht satt (От слов живот не становится полным, а соловей сытым).
Шасцімоўны слоўнік прыказак, прымавак і крылатых слоў (1993, правапіс да 2008 г.)
Minutula pluvia imbrem parit
3 малой хмаркі вялікі дождж.
С малой тучки большой дождь.
бел. Малая пашня, ды ўрод дала. Малы жук, ды вялікі гук. Малая прачка часам многа зробіць. Маленькі, але удаленькі. Мурашка невялікая, а горы капае.
рус. Мал золотник, да увесист. Мал смех, да велик грех. Мал телом, да велик делом. Мал язык, да человеком ворочает. Мала кобылка, да велик возвезёт. Маленький ‒ да удаленький, а большой ‒ да худой. Мал соловей, да голос велик.
фр. Petit mais brave (Маленький, да удаленький).
англ.
нем. Kleiner Regen schlägt großen Wind nieder (Малый дождь укрощает большой ветер).
Шасцімоўны слоўнік прыказак, прымавак і крылатых слоў (1993, правапіс да 2008 г.)