смяя́цца, смяю́ся, смяе́шся, смяе́цца; смяёмся, смеяце́ся, смяю́цца; сме́йся; незак.

1. Праяўляць весялосць, радасць пры дапамозе смеху.

С. да слёз.

2. з каго-чаго. Высмейваць каго-, што-н.; насміхацца.

Нельга с. са старога чалавека.

3. перан. Жартаваць, гаварыць смехам.

Я не веру табе, ты смяешся.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

смяя́цца

дзеяслоў, непераходны, незакончанае трыванне, зваротны, 1-е спражэнне

Цяперашні час
адз. мн.
1-я ас. смяю́ся смяё́мся
2-я ас. смяе́шся смеяце́ся
3-я ас. смяе́цца смяю́цца
Прошлы час
м. смяя́ўся смяя́ліся
ж. смяя́лася
н. смяя́лася
Загадны лад
2-я ас. сме́йся сме́йцеся
Дзеепрыслоўе
цяп. час смеючы́ся

Крыніцы: dzsl2007, krapivabr2012, piskunou2012, sbm2012, tsblm1996, tsbm1984.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)

смяя́цца несов.

1. смея́ться, улыба́ться;

жанчы́на глядзе́ла на дзіця́ і смяя́лася — же́нщина смотре́ла на ребёнка и смея́лась (улыба́лась);

во́чы яе́ смяя́ліся — глаза́ её смея́лись;

2. (з каго, чаго) смея́ться (над кем, чем); труни́ть (над кем, чем); шути́ть (над кем, чем); насмеха́ться (над кем, чем);

лю́дзі смяю́цца — лю́ди смею́тся;

◊ с. праз слёзы — смея́ться сквозь слёзы

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

смяя́цца, смяюся, смяешся, смяецца; смяёмся, смеяцеся; незак.

1. Праяўляць весялосць, радасць і пад. пры дапамозе характэрных перарывістых гукаў смеху. Я б смяяўся, жартаваў бы, Каб вас чуць развесяліць. Колас. Мішка расказвае нешта, а хлопцы смяюцца. Брыль. «Я ўратаваў жыццё чалавеку», — ад гэтай думкі хацелася бегчы, смяяцца і спяваць. Шамякін. / у вобразным ужыв. Ізноў вясна, ручай ліецца, Шчабечуць птушкі, лес смяецца. Васілёк. Зямля ў прыгожых фарбах, Людзьмі смяецца вуліца, Заглянуць сонцу ў твар бы, Калі за хмары туліцца... Чарот. // Выражаць весялосць (пра вочы, твар і пад.). Вочы дзяўчыны радасна смяяліся, хоць выгляд у яе быў паніклы і разгублены. Ракітны.

2. з каго-чаго. Насміхацца, здзекавацца з каго‑н.; высмейваць каго‑, што‑н. Смяюцца людзі з Кузьмовага сына. Якімовіч. Верыць ён [Вова] усім на свеце, І з яго смяюцца дзеці. Дзеружынскі. // Разм. Жартаваць, гаварыць несур’ёзна. — Цяньком лепш будзе ехаць, заедзі менш, — смяяліся сяляне. Пальчэўскі.

•••

Смяяцца ў бараду (рукаў) — смяяцца ціха, непрыкметна.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

смяя́цца láchen vi;

смяя́цца да ўпа́ду разм. sich hálbtot láchen, sich vor Láchen wälzen; sich vor Láchen áusschütten;

смяя́цца да слёз Tränen láchen;

смяя́цца праз слёзы únter Tränen láchen;

смяя́цца з каго-н., з чаго-н. über j-n, über etw. (A) láchen, sich über j-n, über etw. (A) lústig máchen, j-n áuslachen;

смяя́цца спадцішка́ in sich hinéinlachen; sich (D) ins Fäustchen láchen;

◊

до́бра смяе́цца той, хто смяе́цца апо́шнім прым. wer zulétzt lacht, lacht am bésten

Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс) 

Смяя́цца ‘праяўляць весялосць, радасць смехам’, ‘насміхацца’ (ТСБМ, Ласт., Некр. і Байк., Сл. ПЗБ), смія́цца тс’ (Бяльк.), ‘жартаваць’ (Стан.), смея́цца ‘тс’, ‘усміхацца’ (ТС), ст.-бел. смѣѧтисѧ (Альтбаўэр). Укр. смія́тися, рус. смея́ться, стараж.-рус. смияти ся, польск. śmiać się, в.-луж. smjeć so, н.-луж. smjaś se, чэш. smáti se, славац. smiať sa, серб.-харв. смѐјати се, смѝјати се, славен. smẹ́jati se, макед. смее се, балг. сме́я се, ст.-слав. смиꙗти сѧ. Прасл. *smьjati sę роднаснае лат. smiêt, smeju, smêju ‘смяяцца, жартаваць, узнімаць на смех’ ст.-інд. smáyatē ‘смяяцца’, англ. smile ‘смяяцца’, лац. mīrus ‘цудоўны’; гл. Покарны, 967; Фасмер, 3, 688; Мюленбах-Эндзелін, 3, 968; Майргофер, 3, 548; Махэк₂, 559; Шустар-Шэўц, 1319. Да і.-е. кораня *smei̯‑ ‘смяяцца’ (Сной₁, 584; Борысь, 617; Варбат, Этимология–1965, 117; Мельнічук, Этимология–1984, 142; ЕСУМ, 5, 324) або *(s)mei‑ ‘тс’ (Глухак, 565).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

пасме́йвацца, -аюся, -аешся, -аецца; незак.

Смяяцца або насміхацца злёгку, трохі.

Сядзіць і пасмейваецца.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

разрагата́цца, -гачу́ся, -го́чашся, -го́чацца; -гачы́ся; зак. (разм.).

Пачаць моцна і доўга рагатаць, смяяцца.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

засмяя́цца, -мяю́ся, -мяе́шся, -мяе́цца; -мяёмся, -меяце́ся, -мяю́цца; -ме́йся; зак.

Пачаць смяяцца.

Хлопцы дружна засмяяліся.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

няўзна́к, прысл.

1. Непрыкметна.

Смяяцца н.

2. Хоць бы што, неўзаметку.

Доўгая дарога нам н.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)