самалёт, -а, М -лёце, мн. -ы, -аў, м.

Лятальны апарат, цяжэйшы за паветра, з рухавіком і звычайна нерухомымі крыламі.

Транспартны с.

Ваенны с.

Дыван-самалёт — у казках: чарадзейны дыван, на якім героі пералятаюць па паветры ў любое месца.

|| прым. самалётны, -ая, -ае.

Самалётнае абсталяванне.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

самалё́т

назоўнік, агульны, неадушаўлёны, неасабовы, мужчынскі род, 1 скланенне

адз. мн.
Н. самалё́т самалё́ты
Р. самалё́та самалё́таў
Д. самалё́ту самалё́там
В. самалё́т самалё́ты
Т. самалё́там самалё́тамі
М. самалё́це самалё́тах

Крыніцы: krapivabr2012, nazounik2008, piskunou2012, sbm2012, tsblm1996, tsbm1984.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)

самалёт м. самолёт;

тра́нспартны с. — тра́нспортный самолёт;

спарты́ўны с. — спорти́вный самолёт;

вае́нны с. — вое́нный самолёт;

с.-знішча́льнік — самолёт-истреби́тель;

с.-бамбардзіро́ўшчык — самолёт-бомбардиро́вщик;

с.-штурмаві́к — самолёт-штурмови́к;

разве́двальны с. — разве́дывательный самолёт;

рэакты́ўны с. — реакти́вный самолёт;

с.-карэкціро́ўшчык — самолёт-корректиро́вщик;

с.-запра́ўшчык — самолёт-запра́вщик;

с. суправаджэ́ння — самолёт сопровожде́ния;

дыва́н-с.фольк. ковёр-самолёт

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

самалёт, ‑а, М ‑лёце, м.

Цяжэйшы за паветра лятальны апарат з рухавіком і, звычайна, нерухомымі крыламі. Транспартны самалёт. Спартыўны самалёт. □ Над галавою з металічным падвываннем пагрозліва гулі самалёты. Карпаў.

•••

Дыван-самалёт — у казках — чарадзейны дыван, на якім героі пералятаюць па паветры ў любое месца.

Самалёт-снарад — беспілотны лятальны апарат, які нясе зарад выбуховага рэчыва.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

самалёт

т. 14, с. 129

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)

самалёт м Flgzeug n -(e)s, -e;

вае́нны самалёт Militärflugzeug n;

пасажы́рскі самалёт Passagierflugzeug [-´ʒi:r-] n, Verkhrsflugzeug n;

беспіло́тны самалёт nbemanntes Flgzeug;

звышгукавы́ самалёт Überschallflugzeug n;

самалёт-знішча́льнік Jgdflugzeug n;

самалёто́сьбіт Trägerflugzeug n;

самалёт-перахо́пнік bfangflugzeug n;

рэ́йсавы самалёт Lni¦enmaschine f -, -n;

аднаме́сны самалёт insitziges Flgzeug, insitzer m -s, -;

шматме́сны самалёт mhrsitziges Flgzeug, Mhrsitzer m;

рэакты́ўны самалёт Düsenflugzeug n, Strhlflugzeug n;

пілатава́ць самалёт ein Flgzeug führen, ine Maschine [ein Flgzeug] flegen*; вайск збіць самалёт ein Flugzeug bschießen* [zum bsturz bringen*]

Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс) 

Самалёт ’цяжэйшы за паветра лятальны апарат з рухавіком і, звычайна, нерухомымі крыламі’ (ТСБМ). З рус. самолёт ’тс’ або адаптаванага польск. samolot ’тс’, што не выключае і самастойнае ўтварэнне ад сам (гл.) і лятаць (гл.), параўн. самапла́ў ’тс’ і заўвагу Бузука: «вельмі прыгожае наваўтварэньне, якое я чуў у Асіпавічах» (Буз., 257), гл.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

самалёт, аэраплан, паветраны карабель, паветраны лайнер / лёгкі: авіетка / бамбардзіровачны: бамбардзіроўшчык, бамбавоз / для знішчэння варожай авіяцыі: знішчальнік / той, што пікіруе: пікіроўшчык / знішчальны: ястрабок (разм.) / варожы: сцярвятнік (перан., зняваж.)

Слоўнік сінонімаў і блізказначных слоў, 2-е выданне (М. Клышка, правапіс да 2008 г.)

самалёт-лабарато́рыя

назоўнік, агульны, неадушаўлёны, неасабовы, жаночы род, 2 скланенне

адз. мн.
Н. самалёт-лабарато́рыя самалёт-лабарато́рыі
Р. самалёт-лабарато́рыі самалёт-лабарато́рый
Д. самалёт-лабарато́рыі самалёт-лабарато́рыям
В. самалёт-лабарато́рыю самалёт-лабарато́рыі
Т. самалёт-лабарато́рыяй
самалёт-лабарато́рыяю
самалёт-лабарато́рыямі
М. самалёт-лабарато́рыі самалёт-лабарато́рыях

Крыніцы: nazounik2008, sbm2012.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)

самалё́т-шпіён

назоўнік, агульны, неадушаўлёны, неасабовы, мужчынскі род, 1 скланенне

адз. мн.
Н. самалё́т-шпіён самалё́т-шпіёны
Р. самалё́т-шпіёна самалё́т-шпіёнаў
Д. самалё́т-шпіёну самалё́т-шпіёнам
В. самалё́т-шпіён самалё́т-шпіёны
Т. самалё́т-шпіёнам самалё́т-шпіёнамі
М. самалё́т-шпіёне самалё́т-шпіёнах

Крыніцы: piskunou2012.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)