Радзі́
назоўнік, уласны, неадушаўлёны, неасабовы, множны лік, множналікавы
|
мн. |
| Н. |
Радзі́ |
| Р. |
Радзё́ў |
| Д. |
Радзя́м |
| В. |
Радзі́ |
| Т. |
Радзя́мі |
| М. |
Радзя́х |
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023)
радзі́ць
дзеяслоў, пераходны/непераходны, закончанае трыванне, незваротны, 2-е спражэнне
| Будучы час |
|---|
|
адз. |
мн. |
| 1-я ас. |
раджу́ |
ро́дзім |
| 2-я ас. |
ро́дзіш |
ро́дзіце |
| 3-я ас. |
ро́дзіць |
ро́дзяць |
| Прошлы час |
|---|
| м. |
радзі́ў |
радзі́лі |
| ж. |
радзі́ла |
| н. |
радзі́ла |
| Загадны лад |
|---|
| 2-я ас. |
радзі́ |
радзі́це |
| Дзеепрыслоўе |
|---|
| прош. час |
радзі́ўшы |
Крыніцы:
dzsl2007,
krapivabr2012,
piskunou2012,
sbm2012,
tsblm1996,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023)
Ра́дзі прыназ. ’з-за’ (Ян., ТС), ра́дзі, ра́ді ’з прычыны, дзеля’ (Сл. ПЗБ). Архаізм, магчыма другаснае запазычанне з рус. ра́ди ’з-за’, ’з мэтай чаго-небудзь’. Укр. ра́ди, зара́ди, славен. zaradi, серб. ра̑ди, харв. rȁdi, балг. заради́, старое ради, макед. поради, заради, ст.-слав. ради. Да прасл. *radi, якое лічыцца прамым пранікненнем ст.-перс. rādiy ’тс’ (Мартынаў, Становление, 37); іншыя разглядаюць іх як акамянелыя формы лакатыва нейкага назоўніка з тым жа і.-е. коранем (Чарных, 2, 93); паводле Глухака (515), утварэнне ад асновы на i прасл. *radь ж. р., суадноснага з прыметнікам *radъ (гл. рады) па тыпу дзе́ля: дзе́ла (гл.), лац. causā: causa ’справа, праца’ і пад. Аўтары ESJSt (12, 744) схіляюцца да непасрэднай сувязі з *raditi/roditi ’дбаць, старацца’ (гл. рад 2).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
папра́сці, -раду́, -радзе́ш, -радзе́; -радзём, -радзяце́, -раду́ць; -ра́ў, -ра́ла; -радзі́; зак.
1. што. Спрасці ўсё, многае.
П. увесь лён.
2. чаго і без дап. Прасці некаторы час.
П. дзве гадзіны.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
хлябо́к, ‑бка, м.
Памянш.-ласк. да хлеб. Працавітая рукой Засявае шнурок... Ой, радзі, божа мой, На пацеху хлябок! Купала. Хлябок — танюткай столачкай, Нібыта залаты. Лойка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)