рабо́тнік

назоўнік, агульны, адушаўлёны, асабовы, мужчынскі род, 1 скланенне

адз. мн.
Н. рабо́тнік рабо́тнікі
Р. рабо́тніка рабо́тнікаў
Д. рабо́тніку рабо́тнікам
В. рабо́тніка рабо́тнікаў
Т. рабо́тнікам рабо́тнікамі
М. рабо́тніку рабо́тніках

Крыніцы: krapivabr2012, nazounik2008, piskunou2012, sbm2012, tsblm1996, tsbm1984.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)

рабо́тнік, -а, мн. -і, -аў, м.

1. Той, хто працуе; працаўнік.

Ён — добры р.

Адказны р.

2. Чалавек, які працуе дзе-н., прафесійна займаецца якой-н. дзейнасцю.

Работнікі друку.

Р. музея.

3. Той, хто абслугоўвае каго-н. сваёй працай.

Наняць работніка.

|| ж. рабо́тніца, -ы, мн. -ы, -ніц.

|| прым. рабо́тніцкі, -ая, -ае (да 3 знач.).

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

рабо́тнік м., в разн. знач. рабо́тник;

кваліфікава́ны р. — квалифици́рованный рабо́тник;

адка́зны р. — отве́тственный рабо́тник;

інжыне́рна-тэхні́чныя ~кі — инжене́рно-техни́ческие рабо́тники;

р. разумо́вай пра́цы — рабо́тник у́мственного труда́;

○ наменклату́рны р. — номенклату́рный рабо́тник

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

рабо́тнік, ‑а, м.

1. Чалавек, заняты работай; працаўнік. І на жніве, і на малацьбе паказаў [старшыня] аднавяскоўцам тое ўмельства хлебароба, якое жыве, не памірае ў сэрцы добрага работніка праз доўгія гады. Бялевіч. Дзед Баўтрук работнік сумленны. Гарачкі ў рабоце не пароў, а рабіў паважна, але гладка і акуратна. Колас. // Той, хто можа выконваць работу, працаваць. «Які з цябе работнік, — гаварылі гаспадары. — Вецер свісне, дык упадзеш». Бядуля.

2. чаго або які. Той, хто пастаянна працуе дзе‑н., прафесійна займаецца якой‑н. дзейнасцю. Партыйны работнік. Работнікі сельскай гаспадаркі. Работнікі друку. □ Работнікі музея любоўна захоўваюць усё, што звязана з жыццём Леніна. «Звязда». Работнік літаратуры і мастацтва нямала і нядрэнна расказалі аб подзвігах і героях фронту і тылу. Брыль.

3. Той, хто абслугоўвае каго‑н. сваёй працай. Наняць работніка. □ [Бародзіч:] — Мы не проста чужыя, панятыя работнікі, мы робім .. самі на сябе. Чорны. Забегаліся вятры — служакі-гаротнікі: Ніхто не ідзе да зімы ў работнікі. Тармола. // Наёмны сельскагаспадарчы рабочы; парабак. — На лішняга работніка грошай у мяне няма, а падсвінкі аж зямлю грызуць ад голаду... Бажко.

•••

Наменклатурны работнік — работнік, які значыцца ў спісе кіруючых асоб.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

рабо́тнік м. Árbeiter m -s, -; Wérktätige (sub) m, f -n, -n; Kraft f -, Kräfte; Beschäftigte (sub) m, f -n, -n; Mítarbeiter m (супрацоўнік);

рабо́тнік разумо́вай пра́цы Géistesschaffende (sub) m -n, -n;

кваліфікава́ны рабо́тнік Fácharbeiter m;

адка́зны рабо́тнік ein verántwortlicher Funktionär;

адміністрацы́йны рабо́тнік Verwáltungsangestellte (sub) m -n, -n;

пазашта́тны рабо́тнік áußerplanmäßig Beschäftigte (sub);

гандлёвы рабо́тнік im Hándel Beschäftigte (sub);

рабо́тнік маста́цтва Künstler m -s, -;

рабо́тнік культу́ры Kultúrschaffende (sub) m -n, -n;

рабо́тнік літарату́ры Literát m -en, -en

Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс) 

Рабо́тнік ’рабочы, працаўнік’ (Гарэц., Шат., Стан.). Вытворнае ад работа (гл.), параўн. робо́тны ’працавіты, старанны’ (ТС). Не выключана запазычанне праз польск. robotnik ’наёмны працаўнік’ (Віткоўскі, Зб. Русэку, 247) з чэш. robotník ’тс’ (параўн. Басай, Сяткоўскі, SFPS, 14, 5). Гл. таксама Станкевіч, Зб. тв., 1, 32.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

работнік, працаўнік, супрацоўнік

Слоўнік сінонімаў і блізказначных слоў, 2-е выданне (М. Клышка, правапіс да 2008 г.)

«Партыйны работнік» (час.) 3/594; 8/286

Беларуская Савецкая Энцыклапедыя (1969—76, паказальнікі; правапіс да 2008 г., часткова)

пазаштатны работнік

т. 11, с. 517

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)

часовы работнік

т. 17, с. 253

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)