раба́я

назоўнік, агульны, адушаўлёны, неасабовы, субстантываваны, ад’ектыўнае скланенне

адз. мн.
ж. -
Н. раба́я рабы́я
Р. рабо́й рабы́х
Д. рабо́й рабы́м
В. рабу́ю рабы́х
Т. рабо́й
рабо́ю		 рабы́мі
М. рабо́й рабы́х

Крыніцы: nazounik2008, sbm2012.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)

рабы́, -а́я, -о́е.

1. Не адной масці, не аднаго колеру, з плямамі; пярэсты.

Рабая карова.

Рабая тканіна.

2. 3 рабаціннем.

Р. твар.

3.З рабізной, дробным хваляваннем на паверхні вады.

◊

Абое рабое (разм.) — пра людзей, падобных у чым-н. адзін да аднаго (звычайна па якіх-н. адмоўных якасцях).

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

рабы́

прыметнік, якасны

адз. мн.
м. ж. н. -
Н. рабы́ раба́я рабо́е рабы́я
Р. рабо́га рабо́й
рабо́е		 рабо́га рабы́х
Д. рабо́му рабо́й рабо́му рабы́м
В. рабы́ (неадуш.)
рабо́га (адуш.)		 рабу́ю рабо́е рабы́я (неадуш.)
рабы́х (адуш.)
Т. рабы́м рабо́й
рабо́ю		 рабы́м рабы́мі
М. рабы́м рабо́й рабы́м рабы́х

Крыніцы: krapivabr2012, piskunou2012, prym2009, sbm2012, tsblm1996, tsbm1984.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)

ацялі́цца, ацеліцца; зак.

Нарадзіць, прывесці цяля. [Марыля:] — І рабая ж наша ўчора ацялілася. Цялушку прывяла... Крапіва.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

паро́хкваць, ‑ае; незак.

Час ад часу рохкаць. Сноўдалася, сонна парохкваючы, паўз платы, вялізная, вываленая ўся ў гразь, рабая свіння. Сачанка.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

Schecke

f -, -n рабы́ [пярэ́сты] конь, раба́я [пярэ́стая] каро́ва

Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.) 

Марґень, маргіня ’тканіна ў клетку’ (ігн., Сл. ПЗБ), польск. marginia, ст.-польск. morginia, morgienia ’рабая спадніца’. Балтызм. Параўн. літ. marginė ’рабая тканіна’ (Грынавяцкене, Сл. ПЗБ, 3, 32), літ. marginỹs ’тканіна з ляной пражы, перамешаная з воўнай і бавоўнай’, якое да márgas ’стракаты, рабы’ (Вяржб. дыс., 510–512; Лаўчутэ, Балтызмы, 80).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Рабу́ха 1 ’рапуха’ (слуц., ашм., ЛА, 1). Магчыма, другаснае ўтварэнне ад рапу́ха (гл.) на базе рабы́ (гл.), параўн. раба́я жа́ба ’рапуха’ (капыл., петрык., ЛА, 1).

Рабу́ха 2 ’пярэстая жывёліна’, ’рабая жанчына’. Ад рабы́ (гл.).

Рабу́ха 3 ’грыб Panaeolina’ (Сярж., Грыбы). Ад рабы́ (гл.), паколькі грыб мае чырвона-рудыя (рабыя) пласткі.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

рабу́ха, ‑і, ДМ ‑бусе, ж.

1. Разм. Пярэстая жывёліна.

2. Разм. Рабая жанчына.

3. Спец. Хвароба тытуню і махоркі, пры якой на лістах утвараецца мноства бледнажоўтых плям, ад чаго лісты становяцца дзіравымі.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

Рабзо́н (рябзон) ’рабы чалавек’ (Стан.), рябзо́нка ’рабая жанчына’ (Нас.). Ад рабы (гл.), суфікс ‑он‑ (Карскі 2-3, 29) з няясным (экспрэсіўным?) нарашчэннем ‑з‑ (< *рабза).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)