Verbum

анлайнавы слоўнік

прышчапі́ць, -чаплю́, -чо́піш, -чо́піць; -чо́плены; зак., што.

1. Зрабіць перасадку часткі жывой расліны (чаранка, вочка) на тканку другой расліны, каб перадаць пэўныя ўласцівасці.

2. каму. Увесці ў арганізм вакцыну для папярэджвання ці вылечвання якой-н. хваробы.

П. воспу.

3. перан., каму. Прымусіць засвоіць, зрабіць прывычным.

П. культурныя звычкі.

|| незак. прышчэ́пліваць, -аю, -аеш, -ае.

|| наз. прышчэ́пка, -і, ДМ -пцы, ж. (да 1 і 2 знач.) і прышчэ́пліванне, -я, н.

|| прым. прышчэ́пачны, -ая, -ае (паводле 1 і 2 знач.).

Прышчэпачныя кампаненты.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

прышчапі́ць

дзеяслоў, пераходны, закончанае трыванне, незваротны, 2-е спражэнне

Будучы час
	адз.	мн.
1-я ас.	прышчаплю́	прышчэ́пім
2-я ас.	прышчэ́піш	прышчэ́піце
3-я ас.	прышчэ́піць	прышчэ́пяць
Прошлы час
м.	прышчапі́ў	прышчапі́лі
ж.	прышчапі́ла
н.	прышчапі́ла
Загадны лад
2-я ас.	прышчапі́	прышчапі́це
Дзеепрыслоўе
прош. час	прышчапі́ўшы

Крыніцы: dzsl2007, krapivabr2012, piskunou2012, sbm2012, tsblm1996.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)

прышчапі́ць I сов.

1. сад. приви́ть; (глазок — ещё) окули́ровать; копули́ровать; (черенок в расщеплённый сучок — ещё) прищепи́ть;

п. ру́жу — приви́ть ро́зу;

2. мед. приви́ть;

п. во́спу — приви́ть о́спу

прышчапі́ць II сов.

1. разг. (прикрепить) прищепи́ть;

п. бялі́зну — прищепи́ть бельё;

2. (закрыть) п. дзве́ры закры́ть дверь (на защёлку)

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

прышчапі́ць ¹, ‑шчаплю, ‑шчэпіш, ‑шчэпіць; зак., што.

1. Перасадзіць, частку жывой расліны (вочка, чаранок) на тканку другой, каб перадаць пэўныя ўласцівасці. Аднак жа ў мяне і рука такая лёгкая: бывала, што ні пасаджу, што ні прышчаплю — усё прымецца. Кулакоўскі. // Надаць расліне якія‑н. ўласцівасці шляхам перасадкі на яго часткі другой расліны. «Мы выгадуем і прышчэпім сорак тысяч дзічак», — казаў камандзір на агульным сходзе. Паслядовіч.

2. Увесці ў арганізм вакцыну, каб папярэдзіць або вылечыць якую‑н. хваробу. Прышчапіць воспу.

3. перан.; каму-чаму. Дамагчыся засваення (якой‑н. думкі, пачуцця, навыкаў і пад.). Кожны [з настаўнікаў] любіць свой прадмет, імкнецца прышчапіць гэтую любасць вучням. Дубоўка. Бацька тады пачаў як мае быць прывучаць сына да сальнай справы, думаючы ўтлумачыць сыну і на практыцы прышчапіць яму гандлярскую дыпламатыю, каб пасля ён мог павялічыць маштабы свайго фамільнага таленту. Чорны. Васіль адмахнуўся ад пустых размоў і настойліва дамагаўся аднаго: прышчапіць людзям любоў і цікавасць да вучобы. Шамякін.

прышчапі́ць ², ‑шчаплю, ‑шчапіш, ‑шчэпіць; зак., што.

1. Зачыніць на зашчапку; зашчапіць. [Рыгор] уварваўся ў кватэру, нават забыўшы прышчапіць дзверы, і, не распранаючыся, сеў за пісанне. Гартны.

2. Прычапіць пры дапамозе якой‑н. прышчэпкі, зашчапкі. Кірдун падышоў да Алеся і прышчапіў да яго збройнага раменьчыка кінжал і пісталет. Караткевіч.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

Прышчапі́ць ₁ ’перасадзіць частку жывой расліны (вочка, чаранок) на тканку другой’ (ТСБМ, Нас., Шпіл., Мат. Гом., ЛА, 1), ’увесці ў арганізм вакцыну’ (ТСБМ), прышчэ́піць, прышчэ́пліваць ’прышчапіць; прышчэпліваць воспу’ (калінк., чэрв., Сл. ПЗБ; ТС). Гл. шчапі́ць, шчапля́ць. У другім значэнні калька рус. привива́ть ’уводзіць вакцыну’.

Прышчапі́ць ₂ ’зачыніць на зашчапку; зашчапіць’; ’прычапіць пры дапамозе прышчэпкі, зашчапкі’ (ТСБМ, ТС). Да шчапі́ць, шчапля́ць ’злучаць, звязваць’.

Прышчапі́ць ₃ ’прыбраць, прывесці ў парадак’ (Мат. Гом.). Гл. папярэдняе слова.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

прышчапі́ць, прышчапля́ць, прышчэ́пліваць

1. с.-г. pfrópfen vt, okulíeren vt;

2. мед. ímpfen vt

Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)

прищепи́ть сов., сад. прышчапі́ць.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

прышчэ́пка, -і, ДМ -пцы, ж.

1. гл. прышчапіць.

2. мн. -і, -пак. Заціскачка для прымацавання да вяроўкі бялізны.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

прышчапля́ць ¹, ‑яю, ‑яеш, ‑яе.

Незак. да прышчапіць ¹.

прышчапля́ць ², ‑яю, ‑яеш, ‑яе.

Незак. да прышчапіць ².

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

прышчэ́пліваць ¹, ‑аю, ‑аеш, ‑ае.

Незак. да прышчапіць ¹.

прышчэ́пліваць ², ‑аю, ‑аеш, ‑ае.

Незак. да прышчапіць ².

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)