прыгара́ць
дзеяслоў, незакончанае трыванне, незваротны, 1-е спражэнне
| Цяперашні час |
|---|
|
адз. |
мн. |
| 1-я ас. |
- |
- |
| 2-я ас. |
- |
- |
| 3-я ас. |
прыгара́е |
прыгара́юць |
| Прошлы час |
|---|
| м. |
прыгара́ў |
прыгара́лі |
| ж. |
прыгара́ла |
| н. |
прыгара́ла |
Крыніцы:
krapivabr2012,
piskunou2012,
sbm2012,
tsblm1996,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)
прыгара́ць несов., см. прыга́рваць
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
прыгара́ць, ‑ае.
Незак. да прыгарэць.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
прыгарэ́ць, 1 і 2 ас. не ўжыв., -ры́ць; зак.
1. Пра печанае, смажанае: трохі абгарэць, абвугліцца.
Бульба прыгарэла.
2. Пра вадкую страву, кашу: пры варцы, кіпячэнні пачаць пахнуць дымам, гарам або прыстаць, прыліпнуць да пасудзіны.
Малако прыгарэла.
Каша прыгарэла да гаршка.
|| незак. прыгара́ць, -а́е і прыга́рваць, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
пригора́ть несов. прыга́рваць, прыгара́ць.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
прыгарэ́ць
дзеяслоў, закончанае трыванне, незваротны, 2-е спражэнне
| Будучы час |
|---|
|
адз. |
мн. |
| 1-я ас. |
- |
- |
| 2-я ас. |
- |
- |
| 3-я ас. |
прыгары́ць |
прыгара́ць |
| Прошлы час |
|---|
| м. |
прыгарэ́ў |
прыгарэ́лі |
| ж. |
прыгарэ́ла |
| н. |
прыгарэ́ла |
| Дзеепрыслоўе |
|---|
| прош. час |
прыгарэ́ўшы |
Крыніцы:
krapivabr2012,
piskunou2012,
sbm2012,
tsblm1996,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)
przypalać się
незак. прыгараць; падгараць
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
Разжурэ́цца ’распаліцца’ (шальч., Сл. ПЗБ). Утворана ад жу́раць ’прыгараць, абвуглівацца’ (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
смалі́цца 1, смоліцца; незак.
Зал. да смаліць 1.
смалі́цца 2, смалюся, смалішся, смаліцца; незак.
Разм.
1. Быць на сонцы, пячыся; загараць. «От табе і маеш, — думаў чалавек, — адпачыў, называецца. Я тут сабе смалюся на сонцы, купаюся ў моры,.. а пад мяне, мабыць, ужо там падкапаліся, мабыць, пастку паставілі». Сабаленка.
2. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Прыгараць, дыміцца і чарнець на агні. Голас .. [жанчыны] спыніўся на паўслове, бо ў печы пачаў смаліцца блін. Бядуля.
3. Зал. да смаліць 2 (у 2 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Сму́ніць ‘пацерці звітую вяроўку, каб зрабіць яе больш мяккай’, ‘трапаць абутак, адзежу; зношваць збрую’ (Нік. Очерки), сьму́ніць ‘церці, выціраць’, сюды ж асму́ніць ‘абсмыгаць, абцерці, абтрапаць’ (Ласт.). Параўн. рус.-ц.-слав. присмѧнѫти ‘прывянуць’, присмѧдитисѧ ‘прыгараць’. Вытворнае ад прасл. дыял. *smǫditi ‘паліць, капціць, вэндзіць’, якое лічыцца фанетычным варыянтам *svǫditi ‘тс’, суадноснага з svęděti ‘быць высушаным, знаходзіцца ў гарачыні’, што ўзыходзіць да і.-е. *(s)u̯endh‑ ‘памяншацца, убываць, вянуць’. Змена sv > sm пад уплывам слоў тыпу смала, смага (гл.). Параўн. укр. дыял. сму́дитися ‘смажыцца, пражыцца’, польск. smądzić ‘вэндзіць’, swędzić ‘свярбець’, smędzić się ‘ледзве гарэць’, в.-луж. smudźić ‘смаліць’, н.-луж. smuźiś ‘абпальваць, смаліць’, чэш. smouditi ‘паліць, капціць’, славац. smudiť ‘чадзіць, капціць’, серб.-харв. сму́дити ‘смаліць; абпальваць’, славен. smoditi ‘паліць, прыпальваць’, балг. смъдя́ ‘свярбець’, макед. смади ‘абпальваць’, роднасныя ст.-англ. swindan ‘знікаць, прападаць’, ням. schwinden ‘тс’. Гл. Глухак, 567; SEK, 4, 330; Бярнар, Бълг. изсл., 265–266; Шустар-Шэўц, 1324; ЕСУМ, 5, 330–331. Параўн. смурыжыць (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)