про́шча, -ы, мн. -ы, -аў, ж.

Месца (узгорак, камень, возера, крыніца), надзеленае, паводле ўяўленняў вернікаў, надзвычайнымі надпрыроднымі сіламі і ўласцівасцямі.

Наведаць цудадзейную прошчу Сіняя Крыніца.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

про́шча

назоўнік, агульны, неадушаўлёны, неасабовы, жаночы род, 2 скланенне

адз. мн.
Н. про́шча про́шчы
Р. про́шчы про́шчаў
Д. про́шчы про́шчам
В. про́шчу про́шчы
Т. про́шчай
про́шчаю		 про́шчамі
М. про́шчы про́шчах

Крыніцы: krapivabr2012, nazounik2008, piskunou2012, sbm2012, tsbm1984.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)

про́шча ж., рел. ме́сто пало́мничества

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

про́шча, ‑ы, ж.

Уст. Месца (крыніца, камень і пад.), надзеленае, паводле ўяўленняў веруючых, надзвычайнай сілай. — Гэта не царква, а прошча, — тлумачыць бацька, — ля яе крыніца была, але цяпер яна абсунулася і пяском засыпалася. Чарнышэвіч.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

прошча

т. 13, с. 46

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)

Про́шча 1 ’месца (крыніца, камень) у лесе, сярод балота, надзеленае надзвычайнай сілай; святое месца’ (ТСБМ, Нас., Гарэц., Шат., Касп., Доўн.-Зап.), ’капліца’: абракацца хадзілі людзі ў прошчу (светлаг., SOr, 39, 356); ’багамолле’ (Нас.). Укр. про́ща ’паломніцтва; адпушчэнне грахоў; надмагільная прамова’, рус. про́ща ’адпушчэнне грахоў, цудоўнае выздараўленне’, ст.-рус. проща ’тс’. Паводле Фасмера (3, 387), узыходзіць да *prostja ад prostъ (гл. просты), першапачаткова ў значэнні ’вольны’, параўн. ст.-бел. простый ’свабодны, вольны’, у тым ліку ’вольны ад хваробы, грахоў’, чэш. prostiti ’вызваліць’, ст.-рус. простити ’зрабіць здаровым’, укр. прости́ти ’дараваць’, што паўплывала на першасную семантыку слова (гл. ЕСУМ, 4, 606).

Про́шча 2 ’неахайніца’ (Касп.). Этымалагічна ўзыходзіць да просты (гл.), г. зн. ’непрыбраная, недагледжаная жанчына’; да семантыкі параўн. проставалосая ’з непрычасанымі валасамі на галаве’, да фанетыкі ст.-бел. прощъ ’проста, прама’. Параўн. яшчэ прасцяк, прастуха і да т. п.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

про́шча

1. Месца каля крыніцы, у лесе, дзе раней збіраліся на багамолле (Нас. АУ, Нас., Мін., Пін., Слуцк. Серб. 1915, 42, Сержп. Прымхі, 7, 23, Чашн. Касп.).

2. Крыніца, струмень крынічны (Маг. губ. вед., 1854, № 47, 344).

3. Капліца (Чашн. Касп.).

□ ур. Хочанкава прошча ці Хочанкава крыніца каля в. Шаламы Слаўг.

Беларускія геаграфічныя назвы. Тапаграфія. Гідралогія. (І. Яшкін, 1971, правапіс да 2008 г.)

shrine

[ʃraɪn]

n.

1) грабні́ца з мо́шчамі сьвято́га

2) ме́сца паклане́ньня, про́шча, сьвяты́ня f. (рэлігі́йная або́ нацыяна́льная)

Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс) 

shrine [ʃraɪn] n.

1. ра́ка; магі́льны склеп; маўзале́й;

a shrine with relics ра́ка з мо́шчамі

2. алта́р, храм; про́шча; ме́сца паклане́ння;

a national shrine нацыяна́льная святы́ня

Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)

Прасці́ць ’прабачыць’ (Сл. ПЗБ). Аўтары слоўніка (там жа) узводзяць да рус. прости́ть ’тс’ < прасл. *prostiti, параўн. укр. прости́ти, ст.-рус. простити ’прабачыць’, ’вылячыць’, серб.-харв. про̀стити, славен. prostíti, чэш. prostiti ’звольніць’. Да *prostъ (гл. просты), г. зн. ’зрабіць вольным ад чаго-небудзь’; гл. Фасмер, 3, 380. Параўн. прошча.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)