праня́ць, прайму́, про́ймеш, про́йме; праня́ў, -няла́, -ло́; праймі; праня́ты; зак.

1.(1 і 2 ас. не ўжыв.), каго-што. Прабраць, пранікнуць усярэдзіну.

Сырасць праняла мяне наскрозь.

Праняў холад.

2. перан., каго. Моцна падзейнічаць на каго-н.

Нічым яго не проймеш.

Гэта гора праняло ўсіх да слёз.

3. безас., каго. Пранесці (пра панос; разм.).

|| незак. прайма́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

праня́ць

дзеяслоў, пераходны, закончанае трыванне, незваротны, 1-е спражэнне

Будучы час
адз. мн.
1-я ас. прайму́ про́ймем
2-я ас. про́ймеш про́ймеце
3-я ас. про́йме про́ймуць
Прошлы час
м. праня́ў пранялі́
ж. праняла́
н. праняло́
Загадны лад
2-я ас. праймі́ праймі́це
Дзеепрыслоўе
прош. час праня́ўшы

Крыніцы: dzsl2007, krapivabr2012, piskunou2012, sbm2012, tsblm1996, tsbm1984.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)

праня́ць сов.

1. (пройти насквозь) прониза́ть, проби́ть;

штык ~няў лёгкія наскро́зь — штык прониза́л лёгкие наскво́зь;

2. проня́ть; пробра́ть, прохвати́ть, прошиби́ть; (ветром, сквозняком — ещё) просквози́ть;

3. (сильно подействовать) проня́ть; прошиби́ть;

нічы́м яго́ не про́ймеш — ниче́м его́ не проймёшь (прошибёшь);

4. (о поносе) прохвати́ть;

◊ п. по́зіркам — пронзи́ть взгля́дом

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

праня́ць, прайму, праймеш, пройме; пр. праняў, ‑няла, ‑няло; заг. праймі; зак.

1. каго-што. Прабраць, пранізаць (пра мароз, холад, вецер і пад.). Пракосы ляжалі як горы, і іх трэба было варочаць некалькі разоў на дзень, каб сонца і вецер пранялі іх наскрозь. Паслядовіч. Праходзячы ля хаты Галаўнёва, [Горбікаў] раптам адчуў, што ледзяныя дрыготкі пранялі і без таго халоднае яго цела. Дудо. А я ляжу ўвесь мокры, і такі мяне холад праняў, што я ўскочыў на ногі ды даў такога драла, што і ваўкі, напэўна б, не дагналі. Каваль.

2. каго. Глыбока, моцна падзейнічаць, зрабіць вялікае ўражанне на каго‑н. І так .. [Мешчаракоў] праняў нечым на сходзе людзей, што прывялі яны потым не толькі коней, узятых у іх раней, а і тых, што хавалі да гэтага ў лесе. Мехаў. / у безас. ужыв. — Нічога, Арынка, дармо... Так, выпіў трошкі лішняга, яно і праняло да слёз... Хадкевіч.

3. безас. каго. Разм. Пранесці (аб паносе).

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

праня́ць разм. éinen stárken Éindruck máchen (каго-н. auf A): erfássen vt, pácken vt;

яго́ нічым не про́ймеш er hat ein díckes Fell, er ist díckfellig

Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс) 

Праня́ць ’прабраць, пранізаць’, ’моцна падзейнічаць, уразіць’, ’пранесці (аб паносе)’ (ТСБМ), праня́цца ’знервавацца’ (ваўк., Сл. ПЗБ). Прэфіксальны дзеяслоў ад прасл. *ęti, *jьmǫ ’мець, валодаць’ з інфіксам ‑н‑. Гл. іма́ць. Аналагічна ў іншых слав. мовах, параўн. рус. проня́ть, укр. проня́ты і г. д.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

прайма́ць гл. праняць.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

прайма́ць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае.

Незак. да праняць.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

просла́бить сов., безл. прасла́біць, праня́ць.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

прадзьму́ць, -му́, -ме́ш, -ме́; -мём, -мяце́, -му́ць; -мі; -му́ты; зак.

1. што. Тое, што і прадзьмухаць.

2. безас., каго-што. Праняць ветрам, выклікаўшы ахаладжэнне.

Яго прадзьмула (прастудзіўся).

|| незак. прадзіма́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)