по́ўзаць, -аю, -аеш, -ае; незак.

Тое, што і паўзці (у 1 і 2 знач.), але абазначае дзеянне, якое адбываецца не ў адзін час, не за адзін прыём ці не ў адным напрамку.

П. па траве.

П. перад кім-н. (перан.: прыніжацца).

|| наз. по́ўзанне, -я, н.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

по́ўзаць

дзеяслоў, непераходны, незакончанае трыванне, незваротны, 1-е спражэнне

Цяперашні час
адз. мн.
1-я ас. по́ўзаю по́ўзаем
2-я ас. по́ўзаеш по́ўзаеце
3-я ас. по́ўзае по́ўзаюць
Прошлы час
м. по́ўзаў по́ўзалі
ж. по́ўзала
н. по́ўзала
Загадны лад
2-я ас. по́ўзай по́ўзайце
Дзеепрыслоўе
цяп. час по́ўзаючы

Крыніцы: dzsl2007, krapivabr2012, piskunou2012, sbm2012, tsblm1996, tsbm1984.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)

поўзаць несов.

1. по́лзать;

мура́шкі ~заюць па дрэ́ве — муравьи́ по́лзают по де́реву;

п. на кара́чках — по́лзать на четвере́ньках;

2. перен. (унижаться) по́лзать, пресмыка́ться;

◊ п. на кале́нях — (перад кім) по́лзать на коле́нях (перед кем)

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

по́ўзаць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; незак.

1. Тое, што і паўзці (у 1–3 знач.), з той розніцай, што поўзаць абазначае рух, які паўтараецца і адбываецца ў розны час і ў розных напрамках. Хлопцы зноў пачалі поўзаць па зямлі, прыглядацца да кожнага кусціка. Курто. [Гунава] назіраў за чырвонымі, дробнымі жучкамі, што поўзалі па шурпатай кары каштана. Самуйлёнак. / у перан. ужыв. Ніводнай жывой істоты на полі, калі не лічыць адзінага трактара, што поўзаў удалечыні, на схіле ўзгорка. Шамякін.

2. перан. Разм. Уніжацца, нізкапаклоннічаць перад кім‑н. [Багуцкі:] — Не прычакаць ім, гадам, каб мы поўзалі перад імі! Лынькоў.

•••

Поўзаць на каленях перад кім — прасіць, маліць каго‑н. аб чым‑н.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

по́ўзаць

1. kríechen* vi (s);

2. разм. (ледзь рухацца) sich mühsam fórtschleppen

Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс) 

По́ўзаць, по́ўзць ’паўзці’ (Нас., Касп., ТС, Бяльк.), ’качацца на зямлі (пра карову)’, ’доўга, позна бадзяцца’ (Сл. ПЗБ), ст.-бел. ползати. Сюды ж по́ўзанка ’спадніца, якую апранаюць, калі капаюць бульбу’ (Сцяшк. Сл.). Ітэратыў да паўзці́ (гл.).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

запо́ўзаць, -аю, -аеш, -ае; зак.

Пачаць поўзаць.

Мурашкі запоўзалі.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

по́лзать несов. по́ўзаць;

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

прылаўчы́цца, -чу́ся, -чы́шся, -чы́цца; -чы́мся, -чыце́ся, -ча́цца; зак. (разм.).

Злаўчыцца, прыстасавацца.

П. поўзаць па-пластунску.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

адпо́ўзаць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; зак.

Скончыць поўзаць.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)