плаву́н зоол. плыву́н, -на́ м.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

◎ Плавун 1, плывун ’аер, Acorus calainus L.’ (Бейл.), ’мнаганожка, папараць звычайная, Polypodium vulgare’ (смал., Кіс.), рус. плавун, плаўн, чэш. plavim ’дзераза, Lycopodium clavatum’, серб.-харв. plavun ’тс’. Да плаваць, плысці (гл.). Матывацыя: гарызантальны корань раслін ці сцябло падобны да ’таго, што плыве’ — гл. плаву́н 4. Суфікс ‑ун утварае і інш. назвы раслін: паўзун, блішчу́н (Сцяцко, Афікс. наз., 69).

◎ Плаву́н 2 ’кошык для лоўлі рыбы’ (свісл., Сл. рэг. лекс.), ’падвалока — снарад для лоўлі рыбы ў адкрытай вадзе; пры гэтым патрэбна сама мала дзве асобы’ (Касп.: Нік. Очерки), рус. валан плаўн ’невялікі невад’, славац. plavačka ’трохсценная падвалока’. Да плаваць (гл.). Лексемы звязаны са значэннем ’лавіць рыбу, плывучы (плаваючы)’. Параўн. рус. астрах, плавная (сеть) у процілегласць ставит (сеть) ’пастаўленая нерухома’.

◎ Плаву́н 3 ’смецце, раслінныя рэшткі, напесеныя вадой на карэнне дрэў, на кусты, у заліў у час разводдзя’ (Нік. Очерки; Скарбы), ’цякучы пясок’ (ветк., Яшк.). Рус. плавун ’наносны, павыкіданы лес’, сіб. ’лес, што плавае ў рацэ’. Да плаваць (гл.). Суфікс -ун утварае словы са значэннем ’прадмет — вынік дзеяння’.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

плаву́н

1. Смецце, раслінныя рэшткі, нанесеныя вадой на карэнні дрэў, на кусты, у заліў у час разводдзя (Віц. Нік. 1895).

2. Цякучы пясок (Ветк.).

Беларускія геаграфічныя назвы. Тапаграфія. Гідралогія. (І. Яшкін, 1971, правапіс да 2008 г.)

◎ Плавуно́к, плывунок ’плавальны пузыр’ (в.-дзв., шчуч., Сл. ПЗБ; в.-дзв., ЛА, 1). У выніку кантамінацыі лексем плаву́н і плавок (гл.).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

ВІР,

рака ў Бабруйскім р-не Магілёўскай вобл., левы прыток Бярэзіны (бас. Дняпра). Даўж. 20 км. Пл. вадазбору 81 км². Пачынаецца каля в. Савічы, цячэ праз азёры Плавун і Вяхава. У верхнім і сярэднім цячэнні часткова каналізаваная.

т. 4, с. 190

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)

Плыву́н, плаву́н ’насычаны вадою дробны пясок, супесь ці суглінак’ (ТСБМ; Бяльк.), ’пласт цякучага, плывучага пяску ці зямлі пры капанні ямы, калодзежа’ (рэч., Яшк.; паст., в.-дзв., віл., ваўк., іўеў., ЛА, 2), ’нанос, дробны пясок’ (воран., чэрв., асіп., саліг., тамсама), ’іл’ (кобр., ЛА, 2). Рус. плыву́н ’балота, дрыгва’, ’тарфяны пласт, які плавае па вадзе’. Бел.-рус. ізалекса, утвораная ад плы‑сці і суф. *‑unъ (з гіятавым ‑в‑). Параўн. таксама плаву́н 1, плаву́н 5 (гл.). Аналагічна утвораны: плыву́н ’расліна, якая сцелецца па збожжы’ (Выг.), ’зыбучы мох на вадзяністай дрыгве’ (Варл.), ’трава, што расце на вадзе’ (віл., Сл. ПЗБ), а таксама плыву́н ’частка ракі, якая не замярзае зімой’ (кам., ЛА, 2), плывунок ’род травы’ (Стан.).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

◎ Плаку́н 4 ’човен’ (Яўс.), рус. наўг. плаву́н ’вялікая рыбацкая лодка, за якой ззаду ідуць (’плывуць’) рыбалоўныя сеткі’. Да прасл. *рla© > ь < *plavitL гл. плавіць (Талстой, Геогр., 175), параўн. серб.-харв. дыял. плав ’судна, лодка’.

◎ Плаку́н 5 дрыгва, зыбаўка на балоце, каля возера’ (полац., ЛА, 2), ’топкае балота’ (пін., ЛА, 2). Да плаў i̯ (гл.).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

float

[floʊt]

1.

v.i.

1) трыма́цца на паве́рхні вады́ або́ ў паве́тры; пла́ваць, плы́сьці; усплыва́ць

ice floats on water — Лёд пла́вае на вадзе́

2) плы́сьці з вадо́ю, быць не́сеным плы́ньню

3) прано́сіцца (перад вачы́ма або́ ў ду́мках)

4) пашыра́цца, распаўсю́джвацца, разно́сіцца

The rumor floated through the town — чу́тка разно́сілася па го́радзе

2.

v.t.

1) спуска́ць на ваду́ (вадапла́ў), здыма́ць зь ме́лі, мялі́зны

2) затапля́ць, заліва́ць

3) сплаўля́ць (лес)

4) пуска́ць у ход гандлёвае прадпрые́мства

5) пуска́ць на ры́нак, прадава́ць (а́кцыі)

6) распаўсю́джваць (чу́тку)

3.

n.

1) плыт -а́ m., паро́м -а m., выратава́льная ку́ртка, выратава́льны по́яс або́ ко́ла

2) плаву́н -а́ m., плаво́к -ўка́ m. (на лёсцы ў ву́дзе)

3) пла́вальны пузы́р (у ры́бы і іншых вадзяны́х жывёлінаў)

4) ні́зкі фурго́н, ужыва́ны ў пара́дах

•

- floats

Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)