пе́сня, -і, мн. -і, -сень, ж.

1. Вершаваны і музычны твор для выканання голасам.

Харавая п.

Жніўныя песні.

Беларускія народныя песні.

2. Пра спевы птушак.

Салаўіныя песні.

◊

Доўгая песня (разм.) — тое, што патрабуе працяглага часу, што не скора можа быць зроблена, расказана і пад.

Старая песня (разм.) — што-н. даўно вядомае.

Песня спета чыя (разм.) — канец чыйго-н. жыцця, шчасця, поспехаў і пад.

|| памянш. пе́сенька, -і, ДМ -ньцы, мн. -і, -нек, ж.

|| прым. пе́сенны, -ая, -ае (да 1 знач.).

П. матыў.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

пе́сня

назоўнік, агульны, неадушаўлёны, неасабовы, жаночы род, 2 скланенне

адз. мн.
Н. пе́сня пе́сні
Р. пе́сні пе́сень
Д. пе́сні пе́сням
В. пе́сню пе́сні
Т. пе́сняй
пе́сняю		 пе́снямі
М. пе́сні пе́снях

Крыніцы: krapivabr2012, nazounik2008, piskunou2012, sbm2012, tsblm1996, tsbm1984.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)

песня пе́сня, -ні ж.;

◊

лебеди́ная песня лебядзі́ная пе́сня;

это ста́рая песня гэта стара́я по́казка (ба́йка);

это до́лгая песня гэта спява́ная пе́сня;

тяну́ть (петь) одну́ и ту же (всё ту же) песню цягну́ць (спява́ць) адну́ і ту́ю ж (усё ту́ю ж) пе́сню;

из песни сло́ва не вы́кинешь погов. з пе́сні сло́ва не вы́кінеш;

его́ песня спе́та яго́ пе́сня спе́та.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

пе́сня ж., в разн. знач. пе́сня; песнь;

◊ до́ўгая п. — до́лгая пе́сня;

лебядзі́ная п. — лебеди́ная пе́сня;

яго́ п. спе́та — его́ пе́сня спе́та;

стара́я п. — ста́рая пе́сня;

цягну́ць (спява́ць) адну́ і ту́ю ж (усё ту́ю ж) ~ню — тяну́ть (петь) одну́ и ту же (всё ту же) пе́сню;

яка́я п., такі́я і ско́кі — посл. какова́ погу́дка, такова́ и пля́ска;

з ~ні сло́ва не вы́кінеш — погов. из пе́сни сло́ва не вы́кинешь

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

пе́сня, ‑і, ж.

1. Невялікі паэтычны твор для спеваў. Харавая песня. Песня-калыханка. Лірычная песня. □ Дзяўчаты спявалі старую жніўную песню. Асіпенка. // Гучанне такога твора, яго мелодыя, гукі. Песня была дружнай, зладжанай і лілася з нашых грудзей магутнай хваляй бадзёрасці, адвагі, мужнасці. Анісаў. // Пра спевы птушак. Серабрыстую песню сваю разліў высока ў сіне-сінім небе жаўранак. Мурашка. // Пра меладычныя гукі, якія нагадваюць песню. Куй, каваль! Няхай прачнецца, Хто шчэ спіць чароўным сном, — Да іх хутка данясецца Песня молата: «дзін», «бом!..» Чарот.

2. Невялікі верш, напісаны ў стылі музычна-паэтычнага твора. Песні Кальцова. // Паэтычная творчасць, паэзія. — Баюся, што песня возьме верх над прозаю ў творчасці Саўкі! — сказаў студэнт не то жартам, не то сур’ёзна. Бядуля.

3. Назва некаторых інструментальных напеўных твораў.

•••

Варажбітная песня — абрадавая песня, якая выконваецца пры святочнай варажбе.

Доўгая (вялікая) песня (гісторыя) — тое, што не скора можа быць зроблена, расказана і пад., што патрабуе працяглага часу для свайго завяршэння.

Лебядзіная песня — апошні, звычайна найбольш значны, чый‑н. твор; апошняе праяўленне таленту, здольнасці і пад. (ад народнага падання, што лебедзь пяе адзін раз у жыцці — перад сваёй смерцю).

Песня чыя спета — тое, што і песенька чыя спета (гл. песенька).

Старая песня — што‑н. даўно вядомае.

Цягнуць (спяваць) адну і тую ж песню гл. цягнуць.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

песня

т. 12, с. 328

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)

пе́сня ж Lied n -(e)s, -er;

наро́дная пе́сня Vólkslied n;

◊ гэ́та стара́я пе́сня разм das ist (ímmer) die álte Plátte; das ist (ímmer) die álte Léier; das ist (ímmer) das álte Lied

Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс) 

песня

Том: 24, старонка: 264.

img/24/24-264_1468_Песня.jpg

Гістарычны слоўнік беларускай мовы (1982–2017)

Пе́сня (пе́сьня, пі́сьня) ’невялікі паэтычны твор для спеваў’ (ТСБМ, Сл. ПЗБ, ТС, Бяльк.). Укр. пі́сня, рус. пе́сня, ст.-рус. пѣснь, польск. pieśń, дыял. pieśma, н.-луж. pěsń, в.-луж. pěseń, палаб. pesȇn, чэш. píseň, славац. pieseň, славен. pẹ̑sem, pẹ̑sma, pẹ̑sniti ’ствараць песню’; серб.-харв. пе̏сма, pjȅsna; макед. пе̏сна, дыял. песма; балг. пе́сен, дыял. пе́сня, ст.-слав. пѣснь. Прасл. *pěsnъ < *pě‑ti ’спяваць’, як *bа‑snь < і.-е. *ba(ja)‑ti ’распавядаць’ (Міклашыч, 245; Фасмер, 3, 249; Шустар-Шэўц, 1058; Бязлай, 3, 28).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

песня / урачыстая: гімн / абрадная веснавая: вяснянка / спяваюць, калышучы дзіця: калыханка

Слоўнік сінонімаў і блізказначных слоў, 2-е выданне (М. Клышка, правапіс да 2008 г.)