перш, прысл.
Спачатку, раней.
П. накармлю жывёлу, а потым пайду ў агарод.
◊
Перш за ўсё — у першую чаргу.
Перш за ўсё скажы нам, калі ты ад’язджаеш?
Перш-наперш — спачатку, перш за ўсё.
Перш-наперш неабходна зрабіць тэрміновую работу.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
перш I нареч. пре́жде, сперва́, снача́ла, ра́ньше;
◊ перш-на́перш — пре́жде всего́, пе́рво-на́перво;
перш за ўсё — пре́жде всего́;
перш як (чым)... — пре́жде чем...
перш II (род. пе́рша) сущ., м., спорт. перш
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (актуальны правапіс)
перш (цирковой снаряд) перш, род. пе́рша м.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (актуальны правапіс)
перш, прысл.
Спачатку, раней. Перш сварыўся на яго бацька, потым бачыць — нічога не парадзіш, калі ў сына такая ахвота. Якімовіч. [Маці] хацела запаліць святло, але Мікола папрасіў перш завесіць вокны. Федасеенка.
•••
Перш за ўсё — у першую чаргу. Чалавек на зямлі, хто б ён ні быў: воін ці будаўнік, а перш за ўсё сейбіт. Гроднеў.
Перш-наперш — спачатку, перш за ўсё. Калі змены супадалі, то Ліда перш-наперш старалася наведацца на Лёнеў участак. Кулакоўскі.
Перш чым (злучнік часавы) — перад тым як, да таго як. Дзён пяць блукаў Антось па навакольных вёсках і хутарах, перш чым натрапіў на след пана. Бажко.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
перш прысл
1. früher; éhemals, éhedem (калісьці);
2. (спачатку) zuérst;
перш чым злучн éhe, bevór
Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)
Перш ’раней, некалі, уперад’, ’спачатку’ (ТСБМ, Нас., Мядзв., Гарэц., Вяр., Шат., ТС, Растарг., Бяльк.; астрав., смарг., глыб., швянч., Сл. ПЗБ; докш., Янк. Мат.; Хрэст. дыял.), ’перш-наперш’ (сміл., Станк.; паст., ваўк., воран., Сл. ПЗБ), пэрш ’тс’ (кобр., кам., Сл. ПЗБ) — прыслоўе ў форме вышэйшай ступені (ад пе́ршы 1 — гл.) утворана па ўзору суплетыўных форм менш, лепш, больш, горш. Сюды ж перш‑на́перш ’перш за ўсё’ (ашм., Стан.), перш‑напершу, перш‑на́пярш ’тс’ (віл., пух., Сл. ПЗБ).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
перш-на́перш прысл zuallerérst, vor állen Díngen
Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)
найпе́рш, прысл. (разм.).
Перш за ўсё, у першую чаргу.
Дружба народаў засноўваецца н. на ўзаемнай павазе традыцый, гісторыі, культуры.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
чы́сцец, -стца, м.
Паводле вучэння каталіцкай царквы: месца, дзе душы нябожчыкаў ачышчаюцца ад грахоў, перш чым трапіць у рай.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
спача́тку, прысл.
1. Перш за ўсё; у першы момант.
С. падумай, а потым гавары.
2. Яшчэ раз; зноў.
Пачаць жыццё с.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)