па́зуха

назоўнік, агульны, неадушаўлёны, неасабовы, жаночы род, 2 скланенне

адз. мн.
Н. па́зуха па́зухі
Р. па́зухі па́зух
Д. па́зусе па́зухам
В. па́зуху па́зухі
Т. па́зухай
па́зухаю		 па́зухамі
М. па́зусе па́зухах

Крыніцы: krapivabr2012, nazounik2008, piskunou2012, sbm2012, tsblm1996, tsbm1984.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)

па́зуха, -і, ДМ -зусе, мн. -і, -зух, ж.

1. Прастора паміж грудзямі і адзеннем, што прылягае да іх.

Трымаць што-н. за пазухай.

Дастаць з-за пазухі.

2. Поласць у асобных органах цела (спец.).

Запаленне лобных пазух.

|| прым. па́зушны, -ая, -ае (да 2 знач.).

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

па́зуха ж., в разн. знач. па́зуха;

за ~хай — за па́зухой;

палажы́ць за ~ху — положи́ть за па́зуху;

ло́бныя ~хі — анат. ло́бные па́зухи;

п. ліста́ — бот. па́зуха листа́;

◊ трыма́ць ка́мень за ~хай — держа́ть ка́мень за па́зухой;

як у Хрыста́ (Бо́га) за ~хай (жыць) — как у Христа́ за па́зухой (жить)

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

па́зуха в разн. знач. па́зуха, -хі ж.;

за па́зухой за па́зухай;

положи́ть за па́зуху пакла́сці за па́зуху;

ло́бные па́зухи анат. ло́бныя па́зухі;

◊

держа́ть ка́мень за па́зухой трыма́ць ка́мень за па́зухай;

как у Христа́ за па́зухой як за Бо́гам; як у Бо́га за плячы́ма; як у ма́тчыным жываце́;

отогрева́ть змею́ за па́зухой прыграва́ць змяю́ на грудзя́х.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

па́зуха, ‑і, ДМ ‑зусе, ж.

1. Прастора паміж грудзямі і адзеннем. Трымаць за пазухай. Дастаць з-за пазухі. □ Мікола забраў лісткі, згарнуў, схаваў за пазуху... Навуменка. Стары ўзяў нож і засунуў за пазуху. Гурскі.

2. Спец. Поласць у некаторых частках цела. Лобная пазуха.

3. Спец. Паглыбленне паміж асновай ліста і сцяблом або паміж галінай і ствалом дрэва. Дзве паловы [дрэва] складалі нібы жалабок, а каля ліставой пазухі былі прычэплены шурпатыя галачкі. Маўр.

•••

Насіць камень за пазухай гл. насіць.

Як у бога за пазухай гл. бог.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

па́зуха ж анат Höhle f -, -n;

◊ жыць як у Хрыста́ за па́зухай wie Gott in Fránkreich lében

Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс) 

пазуха

Том: 23, старонка: 387.

img/23/23-387_2043_Пазуха.jpg

Гістарычны слоўнік беларускай мовы (1982–2017)

Па́зуха ’прастора паміж грудзямі і адзеннем’ (ТСБМ, Нас., Яруш., Сл. ПЗБ), ’вараток, манішка ў сарочцы’ (ТС), па́зухі ’пярэдняя частка адзення на грудзях’ (Малчанава, Мат. культ., Шн. 3). Рус. па́зуха, укр. па́зуха, ст.-слав. пазоуха, польск., чэш., славац. pazucha, серб.-харв. па̏зухо ’пазуха, плячо’, славен. pȃzduha, балг. па́зуха, па́зува, па́зва. Зыходзячы са славен. pȃzduha, тлумачаць з праслав. pazducha з прыстаўкай paz‑ (як, напрыклад, у пазногаць, рус. паздер) і ducha, якое роднаснае ст.-інд. dōṣ ’рука, перадплечча’, dōṣṇás ’рука, перадплечча; ніжняя частка пярэдняй лапы жывёліны’, авесц. daōš ’плячо’, лат. paduse ’падпаха, пазуха’ (гл. Фасмер, 3, 187; там жа гл. і інш. літ-py). Няясным у гэтай этымалогіі застаецца знікненне d; яно тлумачыцца дысіміляцыяй у спалучэнні podъ > pazducha (Бернекер, 1, 233) або дыял. слав. зліццём zd > z (Уленбек, KZ, 40, 553 і наст.). Брукнер (400) выводзіць слав. слова з паз (гл.).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

запа́зуха ж., разг. па́зуха

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

sinus [ˈsaɪnəs] n. anat., bot. па́зуха

Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)