Verbum

анлайнавы слоўнік

не́когда^I нареч. (нет времени) няма́ калі́, не́калі.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

не́когда^II нареч. (когда-то) не́калі; калі́сьці, калі́сь.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

некогда

Том: 20, старонка: 130.

Гістарычны слоўнік беларускай мовы (1982–2017)

калі́сьці нареч. когда́-то; пре́жде; (в далёком прошлом — ещё) не́когда;

к. яны́ ча́ста сустрака́ліся — когда́-то (пре́жде, не́когда) они́ ча́сто встреча́лись

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

не́калі нареч.

1. (нет времени) не́когда;

2. (в далёком прошлом) не́когда, пре́жде; когда́-то;

н. там было́ непрахо́днае бало́та — не́когда (пре́жде, когда́-то) там бы́ло непроходи́мое боло́то;

3. (в будущем) когда́-то, когда́-нибудь;

н. і гэ́та зро́бім — когда́-то (когда́-нибудь) и э́то сде́лаем

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

потому́

1. нареч. таму́;

мне не́когда, и потому́ я не могу́ прийти́ мне няма́ ча́су, і таму́ я не магу́ прыйсці́;

2. союз / потому́ что таму́ што, бо;

не приду́, потому́ что не́когда не прыйду́, таму́ што (бо) няма́ ча́су (не́калі).

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

паме́рці сов., прям., перен. умере́ть;

◊ хоць памры́ — хоть умри́;

п. з ро́гату — умере́ть со сме́ху;

п. няма́ ча́су — умере́ть не́когда;

на лю́дзях і п. не стра́шна — посл. на миру́ и смерть красна́

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

умере́ть сов., прям., перен. паме́рці;

умере́ть сме́ртью геро́я паме́рці сме́рцю геро́я;

де́ло на́ших отцо́в не умрёт спра́ва на́шых бацько́ў не памрэ́; см. умира́ть;

◊

хоть умри́ хоць памры́;

умере́ть со сме́ху паме́рці (зайсці́ся) са сме́ху (ад ро́гату);

умере́ть не́когда паме́рці няма́ ча́су.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

Няма́ ’няма, рус. нет’ (Нас., Мал., Гарэц., Касп., Шат., Сл. ПЗБ, Сл. ЦРБ), нема́ ’тс’ (ТС, Сл. ПЗБ, Ян.), німа́ ’тс’ (Яруш., Касп., Кліх, Бяльк., Сл. ПЗБ), ст.-бел. нима, нема (XVI ст., Карскі 2-3, 77), укр. нема(е), польск. nie ma, чэш. дыял. nima, славац. néma, níma, в.-луж. nima, серб.-харв. нема, макед. нема, балг. ня́ма. Форма 3 ас. адз. л. ад *ne (адмоўе) і *jьměti (гл. мець); сцяжэнне адбылося самастойна ў асобных славянскіх мовах, параўн. ст.-слав. не имамь (інф. не имѣти), балг. нямам, серб.-харв. не̑мāм (не́мати), славен. nímam, némam (nímati) і пад., гл. Карскі 2-3, 77; Дурыданаў, Зб. Мірчаву, 1979, 156; таксама як і страта прэдыкатыўнасці, параўн. бел. дыял. нема семяно́ (Карскі 2-3, 369). Няма падстаў насуперак Кюнэ (Poln., 81) разглядаць бел. няма як паланізм, параўн. несцягнутую дзеяслоўную форму ў немаека ’няма, нямашака’ (ТС), нымайка ’тс’ (Сл. Брэс.). Пра адносную старажытнасць бел. няма сведчаць спалучэнні тыпу няма‑дзе, няма‑калі, няма‑каго (Гарэц.), што адпавядаюць рус. негде, некогда, некого і пад. (Карскі 2-3, 451), параўн. таксама спецыфічную паралель балг. дыял. не ми е ко́ли ’мне няма калі, няма часу’, серб.-харв. дыял. немая ко̏ље ’тс’ (БЕ, 1978, 6, 525).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

дыхну́ць сов., однокр.

1. (испустить вздох) вздохну́ть;

2. (сделать выдох) дохну́ть;

3. разг. (повеять) поду́ть, дохну́ть;

4. разг. подыша́ть;

д. све́жым паве́трам — подыша́ть све́жим во́здухом;

◊ бая́цца д. — боя́ться дохну́ть;

д. няма́ калі́ — дохну́ть не́когда;

даць д. — дать дух перевести́; дать вздохну́ть;

д. на по́ўныя гру́дзі — вздохну́ть свобо́дно

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)