нарэ́шце, прысл.
1. Пасля ўсяго, напаследак.
Здагадацца н.
2. у знач. далучальнага злуч. (часта ў спалучэнні са злучнікам «і»). Ужыв. для далучэння асобнага слова або цэлага сказа.
Ехалі, ехалі, н. даехалі.
3. у знач. пабочн. сл. Паказвае на завяршэнне працэсу, дзеяння, з’явы.
Н., выйшаў з лесу на палянку.
4. у знач. пабочн. сл. Паказвае, што мера цярпення, чакання і пад. скончылася, або падкрэслівае што-н.
Сціхнеце вы, н.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
нарэ́шце нареч.
1. наконе́ц, в конце́ концо́в;
н. прыйшла́ вясна́ — наконе́ц пришла́ весна́;
2. в знач. вводн. сл. наконе́ц;
гэ́та, н., несправядлі́ва — э́то, наконе́ц, несправедли́во
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (актуальны правапіс)
нарэ́шце, прысл.
1. Пасля ўсяго, напаследак. Я моўчкі чакаў. Маўчаў і .. [незнаёмы]. Нарэшце цяжка прыўзняўся, адсунуўся на край сядзення. Шашкоў. Пад нагамі не зямля, а кісель. Ступіш — і баішся, каб не засмактала, хутчэй робіш наступны крок.. Нарэшце дрыгва скончылася. Жычка.
2. у знач. далучальнага злучн. (часта ў спалучэнні са злучнікам «і»). Ужываецца для далучэння асобнага слова або цэлага сказа. Надакучылі госці братам. Пачалі яны думаць, як ад іх збавіцца. Думалі, думалі, нарэшце дадумаліся. Якімовіч.
3. у знач. пабочн. Паказвае на завяршэнне працэсу, дзеяння, з’явы. Валодзька выпрасіў, нарэшце, у рэдактара дазвол паехаць на раён. Брыль. Цэлы дзень блукаў [Андрэй] па.. [лесе], нарэшце, пад вечар, выбраўся на палянку. Якімовіч.
4. у знач. пабочн. Паказвае, што мера цярпення, чакання і пад. скончылася, або падкрэслівае што‑н. — Ды сціхніце вы, нарэшце.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
нарэ́шце прысл
1. éndlich; schlíeßlich; zu guter Letzt; létzten Éndes;
2. пабочн. слова schlíeßlich
Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)
Нарэ́шце ’напаследак, урэшце’ (Нас., Гарэц., Яруш., Сл. ПЗБ), нарэ́шці ’тс’ (Сл. ПЗБ), нарэ́шця ’апошнім, пазней за іншых’ (навагр., З нар. сл., Сл. ПЗБ), нарэ́сьце ’тс’ (Жд. 1), нарэ́шты ’напаследак, у канцы’ (Булг.), на рэ́што ’тс’ (Нас.). Да рэ́шта ’астатак, рэшта’ (гл.) або непасрэдна з польск. nareszcie ’ўрэшце, напаследак’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
нарэшце, урэшце, уканцы, напаследак
Слоўнік сінонімаў і блізказначных слоў, 2-е выданне (М. Клышка, правапіс да 2008 г.)
наконе́ц нареч. нарэ́шце, урэ́шце;
наконе́ц-то! нарэ́шце!
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (актуальны правапіс)
азарэ́нне, -я, н. (кніжн.).
1. гл. азарыцца, азарыць.
2. Раптоўнае, нечаканае праясненне свядомасці, разуменне чаго-н.
Нарэшце прыйшло а.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
аказа́цца², акажу́ся, ака́жашся, ака́жацца; акажы́ся; зак.
Падаць голас, вестку; загаварыць, азвацца.
Сын нарэшце аказаўся, прыслаў ліст.
|| незак. ака́звацца, -аюся, -аешся, -аецца.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
разгавары́цца, -вару́ся, -во́рышся, -во́рыцца; зак. (разм.).
1. Пачаць гаварыць, стаць гаваркім.
Мужчыны больш маўчалі, нарэшце разгаварыліся.
2. Пачаць шчырую гаворку з кім-н.
Дзяўчаты разгаварыліся ў дарозе.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)