Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)
напераве́с, прысл.
Трымаючы перад сабой, з нахілам уперад (пра стрэльбу, вінтоўку, піку і пад.).
З пікай н.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
напераве́снареч., воен. напереве́с
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
напераве́с, прысл.
Трымаючы (стрэльбу, вінтоўку, піку і пад.) перад сабой, з нахілам уверх. — Стой! Страляць буду! — і Станіслаў узяў вінтоўку наперавес.Мікуліч.Поўны гневу, .. [Міхал] бег з аўтаматам наперавес і ва ўпор расстрэльваў гітлераўцаў.Краўчанка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
напераве́спрысл.вайск.:
трыма́ць ружжо́напераве́с das Bajonétt fällen;
з вінто́ўкаю напераве́с mit gefälltem Bajonétt
Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)
напереве́своен., нареч.напераве́с.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
atilt
[əˈtɪlt]
adj., adv.
1) перахі́лены; наба́кір (пра ша́пку, капялю́ш)
2) Milit.напераве́с
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
Bajonétt
n -(e)s, -e штык, штых
das ~ fällen — браць ружжо́напераве́с
das ~ áufpflanzen [áufstecken] — прымкну́ць штык
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
fällen
vt
1) сячы́ (лес)
2)
ein Úrteil ~ — выно́сіць прысу́д
das Bajonétt ~ — браць вінто́ўку напераве́с
3) матэм. апуска́ць (перпендыкуляр)
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
◎ Наповерку, наповеркі ’несці груз удвух, прымацаваўшы да сярэдзіны палкі і ўзяўшыся за яе канцы або палажыўшы іх на плечы’ (Юрч.), ’наперавес’ (Нас.), наповірку ’тс’ (Яруш.), ’трымаючыся ўдвух за абодва канцы’ (Бяльк.), параўн. балг.дыял.на поверенки ’спосаб несці груз удвух на палцы, да якой ён прымацаваны’. Балгарская паралель дае падставы рэканструяваць першапачатковае спалучэнне з прыназоўнікам *на поверку, дзе другая частка назоўнік, параўн. польск.pouerek ’кій’, powyrek (з 1532 г.) ’кій для нашэння вёдраў, каромысла’; чэш.poverek і povererl ’кій для пераноскі цэбраў (прасоўваецца праз абодва вухі цэбра)’, ст.-чэш.pouerekyславен.pouerek ’каромысла’ параўноўваюць з серб.-ц.-слав.повора (XVI ст.) ’насілкі, паланкін’ (да *verti) (Махэк₂, 476; Варбат, АДД, 14), адносяць да *vyriti ’тырчэць’ (Брукнер, 639), параўн. таксама рус.верать, вирать ’піхаць, усоўваць’, гл. аўраць, вор2. Згадка ў Насовіча пра сувязь з поверх ’зверху’ не мае падстаў (гл. Нас., 314).