мы́ть несов. мыць;

◊

рука́ ру́ку мо́ет погов., неодобр. рука́ руку́ мы́е;

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

умыва́ць несов. умыва́ть, вымыва́ть, мыть; см. умы́ць

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

мы́цца несов.

1. мы́ться; (мыть лицо, шею, руки — ещё) умыва́ться;

2. страд. мы́ться; умыва́ться; стира́ться; см. мыць

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

умыва́цца несов.

1. (мыть себе лицо, руки) умыва́ться; см. умы́цца;

2. страд. умыва́ться, вымыва́ться, мы́ться; см. умыва́ць

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

Laterem lavare

Мыць цэглу (г. зн. дарма працаваць).

Мыть кирпич (т. е. напрасно трудиться).

Гл.: Cribro...

Шасцімоўны слоўнік прыказак, прымавак і крылатых слоў (1993, правапіс да 2008 г.)

мыць несов. мыть; (лицо, шею, руки — ещё) умыва́ть; (бельё и т.п. — ещё) стира́ть;

◊ рука́ руку́ мы́е — погов. рука́ ру́ку мо́ет;

м. языка́мі — перемыва́ть ко́сточки

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

Aethiopem lavare

Мыць эфіопа.

Мыть эфиопа.

бел. Чорнага сабаля не вымые ні мыла, ні вада. Крывое дрэва не выпрастаеш.

рус. Чёрного кобеля не отмоешь добела. Хоть трижды подой ‒ всё тот же удой.

фр. A laver la tête d’un âne on perd sa lessive (Напрасно Тратят воду, моя голову ослу).

англ. You cannot wash a charcoal white (Нельзя уголёк отмыть добела).

нем. Es hilft kein Bad dem Raben (Ворону не поможет баня).

Шасцімоўны слоўнік прыказак, прымавак і крылатых слоў (1993, правапіс да 2008 г.)

Мыць, мы́ці, муць, мы́ты, мэ́тэ ’вадой з мылам ці іншай вадкасцю ачышчаць ад бруду’, ’абмываць вадой бераг’ (ТСБМ, Яруш., Бяльк., Сл. ПЗБ; драг., Лучыц-Федарэц), мы́цца (мы́ціса, му́цца, мэ́тыся) ’умываць, мыць сябе’ (там жа). Укр. мити, рус. мыть, польск. myć, н.-луж. myś, в.-луж. myć, чэш. mýti, славац. myť, славен. míti, серб.-харв. ми̏ти, макед. мие, балг. мия, ст.-слав. мыти. Прасл. myti, і.-е. адпаведнікамі да якога з’яўляюцца: літ. máudyti ’купаць, мыць’, лат. maût ’плаваць, даваць нырца’, ст.-прус. au‑mūsnan ’умыванне’, ірл. mūn, ст.-інд. mūtram ’мача’, авест. mūϑrəm ’бруд’ < і.-е. *meu‑ ’вільгаць’ (Міклашыч, 207; Траўтман, 191; Мюленбах-Эндзелін, 2, 570; Фасмер, 3, 26; Фрэнкель, 1, 417; Махэк₂, 386; Покарны, 1, 743; Скок, 2, 434; Бязлай, 2, 186). Сюды ж мыцьво ’усё тое, што мыюць’ (гродз., Мат. АС), мыцёха ’жанчына, якая мые бялізну ці посуд’ (КЭС, лаг.).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Мыт 1, мы́та ’падатак за правоз тавараў цераз граніцу ці на тэрыторыі дзяржавы’ (ТСБМ, Гарб., Гарэц., Груш., Др.-Падб., Касп.). Укр. мито, рус. мыто, ст.-рус. мытъ, мыто, польск., н.- і в.-луж. myto, чэш., славац. mýto, славен. míto, серб.-харв. ми́то, ми̑т; макед., балг. мито, ст.-слав. мыто. Прасл. myto. Запазычана са ст.-в.-ням. mûta ’пошліна; мыта’ (Міклашыч, 208; Уленбек, AfslPh, 15, 489; Фасмер, 3, 26; Скок, 2, 434; Атрэмбскі, Sprache, 12, 1966, 61–62; Германовіч, Лекс. і грам., 3). Сюды ж мы́тнік ’служачы мытніцы, чыноўнік’ (ТСБМ, Груш.).

Мыт 2 ’глыбокае месца ў рацэ з вірам’ (паўн.-усх., КЭС). Да мыць (гл.): ад дзеепрыметніка ⁺мытъ ’вымытае вадою месца’.

Мыт 3, мыту́ха ’панос у парасят’ (драг., З нар. сл.), ’панос’ (усх., КЭС; Грыг., Касп.), ’дызентэрыя’ (Нас., Гарэц., Бяльк.), магчыма, ’хвароба скаціны’ (Анік.). Вярэніч (Бел.-рус. ізал., 25) адносіць сюды і мыт ’інспекцыйная хвароба коней: запаленне слізістай абалонкі насаглоткі і падсківічных залоз’ (ТСБМ; стаўбц., валож., КЭС), укр. мит ’тс’, рус. калуж. мыти́ца ’тс’. Рус. мыт ’панос’ (паўсюдна) Фасмер (3, 25) супастаўляе са ст.-інд. mū́tram ’мача’ і выводзіць з мыть ’мыць’. Параўн. таксама і польск. mycić się, nicić się ’хварэць на панос’.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)