метла́ мятла́, -лы́ ж.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

метла

Том: 18, старонка: 16.

img/18/18-016_0041_Метла.jpg

Гістарычны слоўнік беларускай мовы (1982–2017)

мятлі́ца ж., бот. метли́ца, метла́

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

мете́льный​I (от метла́) метлавы́, мяцёлачны.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

мятла́ ж. метла́;

◊ гнаць ~ло́ю — гнать метло́й;

пад ~лу — под метёлку (метлу́);

но́вая м. чы́ста мяце́ — посл. но́вая метла́ чи́сто метёт

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

Мятла́ 1, метла́, мітла́, мытла́ ’пучок звязаных галінак без лісцяў, насаджаны на палку, які служыць для падмятання; венік’ (ТСБМ, Янк. 1, Бір. дыс., Бес., Яруш.), польск. miotła, палаб. metla, н.-луж. mjetła, в.-луж. mjetla; чэш., славац. metla, славен. mę̑tla, серб.-харв. мѐтла, макед. метла, балг. метла́. Прасл. metъlā́. Фасмер (2, 610) падае форму metьla насуперак Ваяну, які (RÉS, 12, 235) выводзіць прасл. форму metlá. Да ме́сці (гл.).

Мятла́ 2, мітла́, метла́ ’камета’ (Бес., Федар. 1), брэсц. мытла́ ’сонечны прамень’ (Нар. лекс.). У выніку семантычнага пераносу паводле падабенства з мятла́ 1 (гл.). Аналагічна балг. банацк. миклъ̀ ’камета’.

Мятла́ 3, метла́, мітла́, мяцёлка ’мятлічка звычайная, Apera spica-vḙnti (L.) P. Beauv.’ (Бес., Касп., Яруш., Выг. дыс.; паўд.-бел., Смул.; міёр., Жыв. сл.), ’прасянік разгалісты, Milium effussum L.’ (гом., паўд.-усх., Кіс.), ’зараснік чароту Phragmites communis Trin.’ (лёзн., Яшк.). Да мятла́ 1 (гл.). Названы так паводле таго, што з гэтых раслін вяжуць венікі, якімі вымятаюць печ перад тым, як саджаць у яе хлеб (Махэк, NŘ, 30, 61), або паводле падабенства кветак да мятлы.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Novus rex, nova lex

Новы цар ‒ новы закон.

Новый царь ‒ новый закон.

бел. Новы поп ‒ новае і маленне. За новым каралём ‒ дагары камлём. Новы венік чыста мяце.

рус. Новая метла по-новому метёт.

фр. C’est le balai neuf (Это ‒ новая метла).

англ. New kings make new laws (Новые короли творят новые законы).

нем. Neue Besen kehren gut (Новые мётлы метут хорошо).

Шасцімоўны слоўнік прыказак, прымавак і крылатых слоў (1993, правапіс да 2008 г.)

адслужы́ць сов., в разн. знач. отслужи́ть;

а. вы́значаны тэ́рмін — отслужи́ть устано́вленный срок;

а. за дапамо́гу — отслужи́ть за по́мощь;

мятла́ ~жы́ла, пара́ яе́ вы́кінуць — метла́ отслужи́ла, пора́ её вы́бросить;

а. мале́бен — отслужи́ть моле́бен

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

мести́ несов., в разн. знач. ме́сці; (заметать) замята́ць, падмята́ць;

ве́тер метёт ли́стья ве́цер мяце́ лі́сце;

сего́дня на у́лице метёт безл. сёння на ву́ліцы мяце́;

мести́ пол ме́сці (падмята́ць) падло́гу;

◊

но́вая метла́ чи́сто метёт но́вая мятла́ чы́ста мяце́;

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

ме́сці несов., в разн. знач. мести́;

м. сме́цце — мести́ му́сор;

м. падло́гу — мести́ пол;

ве́цер мяце́ лі́сце — ве́тер метёт ли́стья;

сёння на ву́ліцы мяце́ — безл. сего́дня на у́лице метёт;

◊ но́вая мятла́ чы́ста мяце́ — посл. но́вая метла́ чи́сто метёт

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)