малаха́й, -я, мн. -і, -яў, м.
1. Шапка з шырокімі навушнікамі, падбітая футрам.
2. Шырокі сялянскі кафтан без пояса.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
малаха́й
назоўнік, агульны, неадушаўлёны, неасабовы, мужчынскі род, 1 скланенне
|
адз. |
мн. |
| Н. |
малаха́й |
малаха́і |
| Р. |
малаха́я |
малаха́яў |
| Д. |
малаха́ю |
малаха́ям |
| В. |
малаха́й |
малаха́і |
| Т. |
малаха́ем |
малаха́ямі |
| М. |
малаха́і |
малаха́ях |
Крыніцы:
krapivabr2012,
nazounik2008,
piskunou2012,
sbm2012,
tsblm1996,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
малаха́й малаха́й, -ха́я м.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
малаха́й, ‑я, м.
1. Шапка з шырокімі навушнікамі, падбітая футрам. Стары падняўся, надзеў малахай, развітаўся з усімі за руку. Навуменка.
2. Шырокі кафтан без пояса.
[Ад калм. махла.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
малаха́й
(тат. malachai)
1) шапка з шырокімі навушнікамі, падбітая футрам;
2) шырокі кафтан без пояса.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)
Малаха́й 1 ’шапка з шырокімі навушнікамі’, ’шырокі кафтан без пояса’ (ТСБМ), малахайка ’зімовая шапка’ (Касп.). Укр. малахай, рус. малаха́й ’шырокае мешкаватае адзенне без пояса’, ’доўгі халат з футра’, ’неакуратна апрануты чалавек’, ’разява, расцяпа’, ст.-рус. малахай ’шапка з футрам’ (XVII ст.). Запазычана ва ўсх.-слав. мовы з тат. malaxai, марыйск. malaxai, якія з калмыц. maχlä, манг. malagai ’шапка’ (Фасмер, Этюды, 127; Яго ж, 2, 562; Аткупшчыкоў, Из истории, 208).
*Малаха́й 2, молоха́й ’хвароба ў авечак’ (мазыр., З нар. сл.). Няясна. Недастатковасць інфармацыі аб сутнасці названай хваробы дае магчымасць зрабіць толькі некаторыя дапушчэнні адносна паходжання лексемы. Можна дапусціць, што яна звязана з навагрэч. μαλακός ’мяккі’, μαλακώνω ’паслабляю, размякчаю, сціхаю’, μαλάκυνσις ’размякчэнне мозга’, якія ўзыходзяць да ст.-грэч. μαλαχία ’слабасць’. Параўн. таксама лац. malacia ’вяласць, бяздзейнасць’, ’адсутнасць апетыту’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Малафе́йчык ’павець для дроў’ (брэсц., Нар. сл., Сл. Брэс.). Відавочна, з малаха́й 1 ’шапка з шырокімі навушнікамі’ — паводле падабенства адтапыранага навушніка з паветкай. Параўн. рус. валаг., вяц. малафейка ’кофта са зборкамі’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)