лю́дзі, людзе́й, Д лю́дзям і людзя́м, Т людзьмі́; М лю́дзях і людзя́х.

1. мн. да чалавек; ужыв. таксама для абазначэння асоб, якія належаць да пэўнага асяроддзя, групы.

Л. рады лету, а пчолы цвету (прыказка). Л. навукі.

Маладыя л. (маладыя мужчыны).

2. У ваенным асяроддзі: жывая сіла, салдаты.

Страты ў людзях і тэхніцы.

3. Кадры, працаўнікі.

Інстытуту патрэбны л.

4. Слугі, наймічкі, парабкі (уст).

5. Іншыя, пабочныя асобы (для абазначэння няпэўна дзеючай асобы).

Не хвалі сябе, няхай л. пахваляць (прыказка).

◊

Бываць на людзях — быць сярод людзей.

Вывесці ў людзі — дапамагчы заняць пэўнае месца ў грамадстве.

Выйсці ў людзі — дасягнуць трывалага або высокага месца ў грамадстве.

|| прым. людскі́, -а́я, -о́е.

Людская памяць.

Шчасце людское.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)

лю́дзі ед. нет, в разн. знач. лю́ди;

○ малады́я л. — молоды́е лю́ди;

◊ на (пры) людзя́х — на лю́дях;

ну і л.! — ну и лю́ди!;

вы́йсці (вы́біцца, прабі́цца) у л. — вы́йти (вы́биться, проби́ться) в лю́ди;

быва́ць у людзя́х (у кампа́ніі) — быва́ть в о́бществе;

людзе́й паба́чыць — люде́й повида́ть;

вы́весці ў л. — вы́вести в лю́ди;

л. до́брыя — честно́й наро́д; лю́ди до́брые;

ні сабе́, ні лю́дзям — ни себе́, ни лю́дям;

людзя́м у во́чы глядзе́ць — лю́дям в глаза́ смотре́ть;

л. до́брай во́лі — лю́ди до́брой во́ли;

на людзя́х і паме́рці не стра́шна — посл. на миру́ и смерть красна́;

свае́ л. — памярку́емся — погов. сво́и лю́ди — сочтёмся;

паспе́х — людзя́м на смех — посл. поспеши́шь — люде́й насмеши́шь;

людзе́й слу́хай, а свой ро́зум май — посл. люде́й слу́шай, а свой ум име́й

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (актуальны правапіс)

лю́дзі, людзей, Д людзям і (радзей) людзям, Т людзьмі, М аб людзях і (радзей) людзях; адз. няма.

1. Мн. да чалавек. Усюды было поўна людзей, і ўсе былі радасныя, вясёлыя. Лынькоў. Свет не без добрых людзей. Прыказка. // чаго ці якія. Асобы, якія належаць да пэўнага асяроддзя або характарызуюцца наяўнасцю якіх‑н. агульных прымет. Савецкія людзі. Людзі навукі. □ Можна спадзявацца, што з Панямоні прыбудуць Тарас Іванавіч Шырокі і Базыль Трайчанскі. Але на апошніх двух ускладаць надзей не варта — яны людзі сямейныя. Колас.

2. Іншыя, пабочныя асобы (для абазначэння няпэўна дзеючай асобы). Не хвалі сябе, няхай людзі пахваляць. Прыказка.

3. Асобы, якія выкарыстоўваюцца ў якой‑н. справе; кадры. Да нас на работу наступілі новыя людзі. // У ваенным асяроддзі — асабовы склад войска, жывая сіла. Сёння людзі падраздзялення капітана Грэкава, якія прыйшлі сюды ўлетку 1944 года, просяць аб прысваенні іхняй заставе імені «Васемнаццаці паўшых герояў». Брыль.

4. Уст. Слугі, парабкі, наймічкі.

•••

Маладыя людзі — а) моладзь мужчынскага полу, юнакі; б) малады мужчына і дзяўчына.

Бываць на людзях гл. бываць.

Вывесці ў людзі гл. вывесці.

Выйсці (выбіцца) у людзі гл. выйсці.

Людзі добрай волі — чэсныя людзі, якія хочуць шчасця і міру народам. За мір і дружбу вечную Рады Шчыльней злучайце, Людзі добрай волі. А. Александровіч.

На людзях — на віду ў іншых. [Зіна] на людзях стрымлівалася, нават бадзёрылася, а дома дасць волю слязам. Васілёнак.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

лю́дзі мн

1. Ménschen pl, Léute pl; Persónen pl (асобы);

малады́я лю́дзіі júnge Léute [Ménschen];

на лю́дзіях vor áller Áugen, öffentlich;

вы́йсці [вы́біцца] ў лю́дзіі разм éine gute Lébensstellung erréichen; sich etablíeren;

быва́ць на лю́дзіях разм únter Ménschen géhen*

Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)

Людзі, людэ ’людзі’, ’сяляне, рамеснікі, рабочыя’, ’пабочныя асобы’, ’асабовы склад войска’ (ТСБМ, Бяльк., ТС, Сл. ПЗБ). Укр. лю́ди ’людзі’, ’просты люд’, ’мужчыны’, рус. лю́ди ’людзі’, ’падданыя’, ст.-рус. людиꙗ, люди ’вольныя людзі’, ’сведкі’, ’ніжэйшы слой грамадства’, ’падданыя, служба’, польск. ludzie ’людзі’, ст.-польск. ’падданыя’, ’сяляне’, каш. lëz̦e ’служанкі, слугі’, палаб. lʼäudʼe, н.-луж. luźe, в.-луж. ludźo, ludźe ’людзі’, ’публіка’; чэш. lidé, ст.-чэш. ľudé, ľudie, славац. ľudia, усх. ľuʒe ’тс’; славен. ljudjẹ̑ ’людзі, люд’, ’слугі’, серб.-харв. љу̑ди ’тс’, ’падданыя’, ’грамадзяне’, макед. луѓе ’людзі’, луди, људи ’сям’я’, балг. люде, люди, людйе, луге, лугьо́, ст.-слав. людиѥ. Прасл. lʼudьje < і.-е. *leudheies. Да люд (гл.) (Фасмер, 2, 545; Слаўскі, 4, 368–369; БЕР, 3, 577; Трубачоў, История терм., 168–170; Шустар-Шэўц, 12, 867).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

людзі (мн.), люд, народ (зб.)

Слоўнік сінонімаў і блізказначных слоў, 2-е выданне (М. Клышка, правапіс да 2008 г.)

людскі́ гл. людзі.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)

люди́шки пренебр. нікчэ́мныя лю́дзі.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (актуальны правапіс)

бядня́цтва, -а, н., зб.

Бедныя людзі, бедната.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)

галыцьба́, -ы́, ж., зб. (разм.).

Бедната, бедныя людзі.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)