лу́нка, -і, ДМ -нцы, мн. -і, -нак, ж.
Невялікае паглыбленне ў чым-н.; ямка.
Л. зуба.
|| памянш. лу́начка, -і, ДМ -чцы, мн. -і, -чак, ж.
|| прым. лу́начны, -ая, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
лу́нка
назоўнік, агульны, неадушаўлёны, неасабовы, жаночы род, 2 скланенне
|
адз. |
мн. |
| Н. |
лу́нка |
лу́нкі |
| Р. |
лу́нкі |
лу́нак |
| Д. |
лу́нцы |
лу́нкам |
| В. |
лу́нку |
лу́нкі |
| Т. |
лу́нкай
лу́нкаю |
лу́нкамі |
| М. |
лу́нцы |
лу́нках |
Крыніцы:
krapivabr2012,
nazounik2008,
piskunou2012,
sbm2012,
tsblm1996,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)
лу́нка ж.
1. лу́нка;
2. анат. лу́нка
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
лу́нка
1. лу́нка, -кі ж., я́мка, -кі ж.;
2. горн., анат. лу́нка, -кі ж.;
3. (отверстие во льду) лу́нка, -кі ж.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
лу́нка, ‑і, ДМ ‑нцы; Р мн. ‑нак; ж.
Невялікае паглыбленне; ямка. Лункі для пасадкі расады. □ Асфальт вуліцы быў сухі і шэры ў цьмяным святле ліхтароў, пабялелі толькі лункі каля ліп і каштанаў. Шамякін. // Спец. Паглыбленне ў сківіцы, дзе знаходзіцца корань зуба. Лунка зуба.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Лу́нка 1, лу́нька ’ямка, невялікае паглыбленне’ (ТСБМ; лёзн., Яшк.), ’вада пасля дажджу на дарозе, лужына’ (там жа), ’палонка’ (Гарэц., Нас., Дразд., Др.-Падб., Нік., Оч.; брасл., докш., Сл. ПЗБ; віц., Маш.; лёзн., Касп.). У выніку распадабнення л…м > л…н з лумка > луміна (гл.). Сюды ж і слаўг. лу́нка ’града’ (Мат. Гом.), параўн. рус. ярасл. луне́ние ’прыставанне ямак для пасадкі гароху і інш.’, урал. луна́ть ’рабіць лункі (ямкі) для пасадкі агародніны’. Крукоўскі (Уплыў, 38) мяркуе аб запазычанні бел. лексемы з рус. мовы. Няма падстаў.
Лу́нка 2 ’драўляная каробка для вымярэння збожжа ≈ 1 пуда’ (гродз., Нар. сл.). Відавочна, з лукно (гл.) у выніку перастаноўкі ‑кн‑ > ‑нк‑.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
лу́нка
1. Града на агародзе (Слаўг.).
2. Шырокая разора (Пол.).
3. Ямка, якую выкапаў сабака лапамі (Нясв.).
4. Ямачка на раллі пры сяўбе бульбы квадратна-гнездавым спосабам (Шчуч.); ямачка на градзе для памідораў, капусты (Лёзн.); паглыбленне на градзе для пасеву агуркоў, морквы (Дзярж., Лёзн.).
5. Паглыбленне з вадой пад карэннямі вымытага куста на беразе перасохлай рэчкі (Лёзн.).
6. Невялікая палонка ў лёдзе на рэчцы (Віц. Нік. 1895, Зах. Бел. Др.-Падб., Лёзн., Нас., Сіроц. Касп., Смален. Дабр.).
7. Выкапаны вадаём (Лёзн.).
8. Вада пасля дажджу на дарозе; лужына (Лёзн.).
Беларускія геаграфічныя назвы. Тапаграфія. Гідралогія. (І. Яшкін, 1971, правапіс да 2008 г.)
я́мінка ж., уменьш. я́мка; лу́нка, лу́ночка
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
Луні́чка ’клубнічка’ (Ян.) — у выніку кантамінацыі лунка 1 (’ямачкі на ягадцы клубнікі’, параўн. рус. тул., арханг. лу́нка ’ямачка на целе’) і клубнічка.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
*Лу́нкі, палес. лу́нкы ’прыстасаванне з прутоў, якое служыць для замацавання вашчыны ў вуллі-стаяку’ (Анох.). Няясна. Магчыма, да лу́нка 1 ’ямка’ — ямкі, у якія ўстаўляліся пруты (?).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)