лахма́н

назоўнік, агульны, неадушаўлёны, неасабовы, мужчынскі род, 1 скланенне

адз. мн.
Н. лахма́н лахманы́
Р. лахмана́ лахмано́ў
Д. лахману́ лахмана́м
В. лахма́н лахманы́
Т. лахмано́м лахмана́мі
М. лахмане́ лахмана́х

Крыніцы: krapivabr2012, nazounik2008, piskunou2012, sbm2012, tsblm1996, tsbm1984.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)

Лахма́н, лахманы́, лахманэ́, лахмане́, лахманё ’старая адзежына, вопратка, рызман; паношанае або парванае адзенне’, ’кавалкі, абрыўкі адзення, матэрыі’ (ТСБМ, Сцяшк., Касп., Яруш., Шат., Мат. Гродз., Мат. Гом.; трак., брасл., паст., навагр., беласт., Сл. паўн.-зах., КЭС), ’вынашаная, падраная адзежына мясцовага вырабу’ (КЭС, лаг.), даўг. ’бялізна’, гарад., шальч., беласт. ’адзежына’ (экспрэс.) (Сл. паўн.-зах.), лахмані́на, лыхмані́на, лахмо̂ні́на ’старая вопратка, зношанае адзенне’, ’анучка’ (Жд. 1, Юрч., Яўс., Грыг., Нас.), лахма́нік ’блузка, адзежына’ (чэрв., Жд. 2), ’абадранец’ (Яруш.). Укр. ла́хма́н, лахма́й, лахманина, лахма́нка, лахма́ння, лохман, рус. цвяр., смал., варонеж., пск., разан. ло́хма́н, лохмо́н, польск. łachman, łachmany, łachmanina, łachmana, в.-луж. łachman, славац. lachman. Паўночны праславянізм lachmanъ < lachъ, утвораны пры дапамозе суф. ‑manъ > ‑ман (як рызман, сукман). Памылкова Шатэрнік (146) выводзіць бел. лахман з польск. łachman. Да лах 1 (гл.).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

лахманы́, -о́ў, адз. лахма́н, -а́, м. (разм.).

Старое, паношанае або падранае адзенне; рыззё, анучы, кавалкі, абрыўкі.

Скінь ты гэтыя л.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

лахманы́ (ед. лахма́н, -на́ м.) разг. лохмо́тья, обно́ски, тряпьё ср., отре́пье ср., рвань ж.

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

запаску́джаны, ‑ая, ‑ае.

1. Дзеепрым. зал. пр. ад запаскудзіць.

2. у знач. прым. Забруджаны, запэцканы. Перамацваючы гэты запаскуджаны лахман, .. [Зося] заўважыла, што ў адным месцы як бы што зашыта пад падшэўку. Чорны.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

ру́бище ср. лахманы́, -но́ў, ед. лахма́н, -на́ м., рыззё, -ззя́ ср.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

◎ Лахты́р ’лахман’ (глус., Мат. Янк.). Да лах, лахі (гл.).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

зано́шаны, ‑ая, ‑ае.

1. Дзеепрым. зал. пр. ад занасіць.

2. у знач. прым. Забруджаны, зацяганы. Сяргей, нацягваючы на патыліцу старую, заношаную на рабоце кепку, неяк зухавата і трохі прыгнуўшыся ішоў да.. дзвярэй пульмана. Адамчык. Адзенне на ўсіх было .. абшарпанае, заношанае, лахман на лахмане. Лынькоў.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

◎ Лахле́тка ’кавалак паперы, пісулька’ (Бяльк.). Няясна. Магчыма, генетычна роднаснае з укр. лахолата ’ануча, лахман’.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

◎ Лахмаві́нне, лыхмавінья ’дзіравае адзенне, анучы’ (Яўс.). У выніку кантамінацыі лексем лахман і шумавінне ’смецце’ (гл.).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)