кірава́ць, -ру́ю, -ру́еш, -ру́е; -ру́й; незак.

1. кім-чым. Карыстаючыся прыборамі, рулём і пад., рэгуляваць ход, рух каго-, чаго-н.

К. канём.

К. маторнай лодкай.

2. кім-чым. Быць на чале чаго-н.

К. краінай.

К. заводам.

3. кім-чым. Накіроўваць чыю-н. дзейнасць, быць кіраўніком каго-, чаго-н.

К. курсавой работай студэнта.

К. аркестрам.

4. Тое, што і кіравацца (у 2 знач.; разм.).

Каровы кіруюць да стагоў.

5. перан. Быць пабуджальнай прычынай, пачаткам чаго-н.

Мной кіравала пачуццё жалю.

6. У граматыцы: патрабаваць пасля сябе пэўнага ўскоснага склону.

|| наз. кірава́нне, -я, н. (да 1—3 знач.) і кіраўні́цтва, -а, н. (да 2 і 3 знач.).

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)

кірава́ць несов.

1. (направлять движение) управля́ть; (лодкой, автомобилем, лошадьми и т.п. — ещё) пра́вить;

2. (осуществлять руководство) руководи́ть; ве́дать; (хозяйничать) распоряжа́ться;

к. наро́днай асве́тай — управля́ть (руководи́ть, ве́дать) наро́дным образова́нием;

3. (государством, страной) руководи́ть; пра́вить, управля́ть;

4. направля́ть;

к. ло́дку на сярэ́дзіну ракі́ — направля́ть ло́дку на середи́ну реки́;

5. перен. (побуждать) дви́гать, руководи́ть;

ім кіру́е пачуццё спага́ды — им дви́жет (руководи́т) чу́вство сострада́ния;

6. грам. управля́ть

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (актуальны правапіс)

кірава́ць, ‑рую, ‑руеш, ‑руе; незак.

1. кім-чым. Карыстаючыся прыборамі, рычагамі і пад., рэгуляваць ход, рух, работу каго‑, чаго‑н. Кіраваць машынай. Кіраваць канём. □ Вадзік трымаў у руках вудачкі, Сашка кіраваў лодкай. Гамолка. // Рабіць уплыў на развіццё чаго‑н., на ход якога‑н. працэсу. — Не можам кіраваць сонечным святлом, дык трэба кіраваць зямлёю. Кулакоўскі. / Пра сродкі кіравання чым‑н. Па быстрыні човен імчыць, як маторка, толькі паспяваў, кіраваць вяслом. Гамолка.

2. кім-чым. Быць на чале чаго‑н., накіроўваць дзейнасць каго‑, чаго‑н. Кіраваць дзяржавай. □ Мікалай Каржанец сам згадзіўся кіраваць гаспадаркай і на цвёрдыя ногі паставіць калгас. Бялевіч. // Накіроўваць чые‑н. ўчынкі, дзеянні, быць пабуджальнай прычынай, пачаткам чаго‑н. Пачуццё любві да роднай зямлі кіравала аўтарам, калі ён выступіў з крытыкай побыту і нораваў польскіх магнатаў, шляхты і іх абслугі. Казека. // Разм. Мець уладу над кім‑н., распараджацца кім‑н. Зараз жа знайшоў [Крушынскі] тлумачэнне: «Жонка кіруе старым...». Бядуля. // Дырыжыраваць хорам, аркестрам. Кіраваць аркестрам.

3. Разм. Тое, што і кіравацца (у 2 знач.). Брычка зварочвае на поплаў, кіруе проста да стагоў. Асіпенка.

4. каго-што. Разм. Паказваць каму‑, чаму‑н. пэўны напрамак; накіроўваць. Праз рачныя броды Кіраўнік атрада Кіруе падводы. Куляшоў.

5. чым. У граматыцы — патрабаваць пасля сябе пэўнага ўскоснага склону. Пераходныя дзеясловы кіруюць вінавальным склонам.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

кірава́ць

1. (рэгуляваць ход, рух) lénken vt, stéuern vt;

2. (быць на чале) léiten vt, führen vt;

3. грам regíeren vt

Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)

кірава́ць

(польск. kierować, ад ням. kehren)

1) рэгуляваць рух, работу чаго-н. з дапамогай прыбораў, рычагоў і інш.;

2) рабіць уплыў на ход якога-н. працэсу;

3) быць на чале, накіроўваць дзейнасць каго-н., чаго-н.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)

Кірава́ць ’рэгуляваць рух, работу’, ’быць на чале чаго-н.’ (ТСБМ, Сл. паўн.-зах., Шат., Касп., Мал., ТС, Гарэц., Сержп. Пр., Яруш., Сцяшк.). Укр. керувати ’тс’. Запазычанні з польск. kierować ’тс’, якое ў сваю чаргу з ням. kehren у тым жа значэнні (Слаўскі, 2, 156; ЕСУМ, 2, 426; Кюнэ, Poln., 64).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

руководи́ть несов. кірава́ць;

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (актуальны правапіс)

управля́ть несов. кірава́ць;

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (актуальны правапіс)

адміністрава́ць, -ру́ю, -ру́еш, -ру́е; -ру́й; незак.

1. Пра адміністрацыю: кіраваць чым-н. (спец.).

2. перан. Кіраваць чым-н. фармальна, бюракратычна (неадабр.).

|| наз. адміністрава́нне, -я, н.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)

заве́довать несов. зага́дваць; кірава́ць.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (актуальны правапіс)