кусо́к, -ска́, мн. -скі́, -ско́ў, м.
1. Адрэзаная, адбітая і пад. частка чаго-н.; кавалак.
К. цэглы.
К. мяса.
2. Наогул частка чаго-н.
К. жыцця.
3. Адзінка некаторых тавараў, што выпускаюцца паштучна.
К. мыла.
◊
Кусок у горла не лезе — немагчыма есці ад крыўды, перажыванняў і пад.
|| памянш. кусо́чак, -чка, мн. -чкі, -чкаў, м. (да 1 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
кусо́к в разн. знач. кусо́к, -ска́ м., кава́лак, -лка м.;
кусо́к де́рева кава́лак дрэ́ва;
кусо́к хле́ба кава́лак (кусо́к) хле́ба;
са́хар куска́ми цу́кар куска́мі;
◊
ла́комый кусо́к сма́чны кусо́к;
кусо́к в го́рло не идёт кусо́к у го́рла не ле́зе;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (актуальны правапіс)
кусо́к, -ска́ м., в разн. знач. кусо́к;
зрэ́заць на кускі́ — изре́зать на куски́;
к. са́ла — кусо́к са́ла;
к. матэрыя́лу — кусо́к материа́ла;
к. зямлі́ — кусо́к земли́;
к. жыцця́ — кусо́к жи́зни;
◊ кускі́ збіра́ць — собира́ть куски́;
мець к. хле́ба — име́ть кусо́к хле́ба;
сма́чны к. — ла́сый кусо́к;
адрэ́заны к. — отре́занный ломо́ть;
к. у го́рла не ле́зе (не ідзе́) — кусо́к в го́рло не идёт;
урва́ць к. — урва́ть (отхвати́ть) кусо́к
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (актуальны правапіс)
кусо́к, ‑ска, м.
1. Аддзеленая (адбітая, адрэзаная, адламаная і пад.) частка чаго‑н.; кавалак. Кусок цэглы. Кусок сала. Кусок матэрыі. □ Сцёпка адламаў кусок аладкі і стаў есці. Колас. [Міколка] браў кусок бяросты, запальваў яе. Лынькоў. // перан. Сродкі існавання, пажыткі. Будзе раток, будзе і кусок. Прыказка.
2. Наогул частка чаго‑н. [Гудовіч:] Сёння я досыць ладны кусок другога акта аднавіў. Крапіва. — Да гадзіны другой вярнуся, дык яшчэ ў мяне добры кусок дня ў запасе. Гартны.
3. Адзінка некаторых тавараў, што выпускаюцца паштучна. Кусок мыла. Кусок крэйды.
•••
Адрэзаны кусок (кавалак) — пра чалавека, які аддзяліўся ад сям’і, жыве самастойна, незалежна.
Дурня (басяка і пад.) кусок — пра добрага ўвогуле чалавека, які памыляецца або робіць зло толькі ў даным канкрэтным выпадку.
Збіраць кускі (кавалкі) гл. збіраць.
Кусок (кавалак) у горла не лезе (не ідзе) каму — хто‑н. не можа есці ад крыўды, хваробы, стомленасці і пад.
Кусок (кавалак) хлеба — сродкі для існавання, пажыткі.
Смачны кусок (кавалак) — пра што‑н. прывабнае, спакуслівае.
Уварваць кусок (кавалак) гл. уварваць.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)
Кусо́к 1 ’частка чаго-небудзь’ (ТСБМ, ТС, Сл. паўн.-зах., Бяльк., Сержп. Ск., Яруш.). Укр. кусок, рус. кусок ’тс’. Да кус (гл.). Наяўнасць серб.-харв. ку́сак ’тс’ сведчыць аб прасл. kǫsъkъ (SP, 1, 93).
Кусо́к 2 ’шклянка’ (Жд. 2). Да кусок 1 у сэнсе ’порцыя’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
цурба́лак, -лка, мн. -лкі, -лкаў, м. (разм.).
Кусок дрэва, абрубак.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
крыша́н, -а́, мн. -ы́, -о́ў, м.
Адрэзаны плоскі кусок чаго-н. ядомага.
К. сала.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
суво́й, -я, мн. -і, -яў, м.
Кусок палатна, скручаны ў трубку.
|| прым. суво́йны, -ая, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
галаве́шка, -і, ДМ -шцы, мн. -і, -шак, ж.
Кусок дрэва, які абгарэў або яшчэ тлее.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)