курку́ль

назоўнік, агульны, адушаўлёны, асабовы, мужчынскі род, 1 скланенне

адз. мн.
Н. курку́ль куркулі́
Р. куркуля́ куркулёў
Д. куркулю́ куркуля́м
В. куркуля́ куркулёў
Т. куркулём куркуля́мі
М. куркулю́ куркуля́х

Крыніцы: nazounik2008, piskunou2012, sbm2012, tsbm1984.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)

курку́ль, ‑я, м.

1. Селянін-кулак на Украіне.

2. Пагард. Пра хцівага, скупога чалавека. І пасеялі б не пазней, калі б гэты куркуль Пятроў не валаводзіў доўга з насеннем... Сіўцоў.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

курку́ль м разм Gizhals m -es, -hälse, Gizkragen m -s, -, Knuser m -s, -, Kncker m -s

Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс) 

Курку́ль ’селянін-кулак’, ’хцівы, скупы чалавек’ (ТСБМ, Сцяшк.). Параўн. каракуль (гл.). Няясна. Ці не звязана гэта з караголь ’ястраб’? Іншая версія: запазычанне з бурсацкай мовы. Параўн. лац. curculio ’хлебны жучок’ з радам пераносных значэнняў.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

валаво́дзіць, ‑воджу, ‑водзіш, ‑водзіць; незак.

Разм. Наўмысна зацягваць вырашэнне якой‑н. справы; валакіціць. [Васіль Ціханавіч:] — І пасеялі б не пазней, калі б гэты куркуль Пятроў не валаводзіў з насеннем... Сіўцоў.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

Караку́ль1 ’багаты чалавек’ (Нар. лекс.), параўн. укр. куркуль ’багаты мужык, багацей’. Магчыма, да назвы драпежніка. Гл. караголь.

Караку́ль2 ’няўдаліца’ (Нар. лекс.). Няясна.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)