культу́ра, -ы, мн. -ы, -ту́р, ж.
1. толькі адз. Сукупнасць дасягненняў чалавецтва ў вытворчым, грамадскім і духоўным жыцці.
Гісторыя культуры.
Матэрыяльная к.
Духоўная к.
2. толькі адз. Адукаванасць, культурнасць, выхаванасць.
Грамадства высокай культуры.
3. толькі адз. Ступень, узровень развіцця якой-н. сферы чалавечай дзейнасці.
К. земляробства.
К. вытворчасці.
К. мовы.
4. Сфера чалавечай дзейнасці, звязаная з мастацтвам, асветнай дзейнасцю і пад.
Работнікі культуры.
Дом культуры.
5. толькі адз. Развядзенне, вырошчванне якой-н. расліны; культываванне.
К. лёну.
К. бульбы.
6. звычайна мн. Віды раслін, якія разводзяцца, вырошчваюцца.
Тэхнічныя культуры.
Зерневыя культуры.
7. Мікраарганізмы, вырашчаныя ў лабараторных умовах у пажыўным асяроддзі (спец.).
К. стрэптакокаў.
|| прым. культу́рны, -ая, -ае (да 1—3 знач.).
Культурныя традыцыі народа.
К. чалавек.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
культу́ра в разн. знач. культу́ра, -ры ж.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (актуальны правапіс)
культу́ра ж., в разн. знач. культу́ра;
наву́ка і к. — нау́ка и культу́ра;
гісто́рыя ~ры — исто́рия культу́ры;
к. пра́цы — культу́ра труда́;
сельскагаспада́рчыя ~ры — сельскохозя́йственные культу́ры;
к. сібі́рскай я́звы — культу́ра сиби́рской я́звы;
○ фізі́чная к. — физи́ческая культу́ра
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (актуальны правапіс)
культу́ра, ‑ы, ж.
1. толькі адз. Сукупнасць дасягненняў грамадства ў вытворчым, грамадскім і культурным жыцці. Матэрыяльная культура. Духоўная культура. Агульначалавечая культура. Гісторыя культуры.
2. Узровень такіх дасягненняў у пэўную эпоху ў якога‑н. народа або класа. Сацыялістычная культура. Культура Старажытнага Рыма. // Спец. Агульнасць археалагічных помнікаў пэўнай эпохі ў развіцці першабытнага грамадства. Культура штрыхаванай керамікі.
3. толькі адз. Ступень, ўзровень развіцця якой‑н. асобнай галіны гаспадарчай, духоўнай або разумовай дзейнасці. Культура мовы. Культура земляробства. Культура вытворчасці. // Сукупнасць умоў, неабходных для жыцця адукаванага чалавека. Культура быту.
4. толькі адз. Адукаванасць, культурнасць, выхаванасць. Чалавек высокай культуры.
5. толькі адз. Развядзенне, вырошчванне якой‑н. расліны; культываванне. Культура бульбы. Культура пшаніцы. // Апрацоўка. Культура глебы.
6. Расліна, якая разводзіцца, вырошчваецца. Кармавыя культуры. Тэхнічныя культуры.
7. Мікраарганізмы (бактэрыі, дрожджы, некаторыя грыбы), вырашчаныя ў пажыўным асяроддзі. Культура стрэптакокаў.
•••
Фізічная культура — усебаковае ўдасканаленне і ўмацаванне чалавечага цела шляхам фізічных практыкаванняў, захоўвання правільнага рэжыму.
[Лац. cultura.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
культу́ра ж
1. Kultúr f -;
гісто́рыя культу́ры Kultúrgeschichte f -, -n;
дом культу́ры Haus der Kultúr, Kultúrhaus n -es, -häuser;
пала́ц культу́ры Kultúrpalast m -es, -paläste;
дзе́яч культу́ры Kultúrschaffende (sub) m -n, -n;
культу́ра мо́вы Spráchpflege f -;
культу́ра га́ндлю Verkáufskultur f;
2. (расліна) Kultúr f -, -en; с.-г. се́льскагаспада́рчыя культу́ры lándwirtschaftliche Kultúren;
бабо́вая культу́ра Hülsenfrucht f -, -früchte;
я́гадныя культу́ры Béerenobst n -(e)s;
тэхні́чныя культу́ры téchnische Nútzpflanzen, Industríepflanzen pl
Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)
Культу́ра ’узровень дасягненняў грамадства’ (ТСБМ). Запазычана праз рускую мову з ням. Kultur ’тс’ (Шанскі, 2, 8, 441).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
культу́ра
(лац. cultura)
1) сукупнасць дасягненняў чалавечага грамадства ў вытворчай, грамадскай і разумовай дзейнасці (напр. матэрыяльная к., духоўная к.);
2) узровень развіцця якой-н. галіны гаспадарчага або духоўнага жыцця (напр. к. вытворчасці, к. мовы);
3) ступень адукаванасці, выхаванасці каго-н. (чалавек высокай культуры);
4) вырошчванне якой-н. расліны, а таксама сама расліна, якая вырошчваецца (напр. кармавыя культуры).
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)
культу́ра
1. У актах. Апрацаванае поле (Гарб.).
2. Малады саджаны лес (Пар., Слаўг., Стол.). Тое ж маларост (Слаўг.), маладня́к (Нясв., Слаўг., Шчуч.), каматэт (Ст.-дар.), каміце́т (Слаўг.).
3. Культурныя сеяныя травы (Глуск. Янк. I).
□ ур. Культура (малады сасновы лес) каля в. Улукі Слаўг.
Беларускія геаграфічныя назвы. Тапаграфія. Гідралогія. (І. Яшкін, 1971, правапіс да 2008 г.)
культу́ра
(лац. cultura)
1) сукупнасць дасягненняў чалавецтва ў вытворчай, грамадскай і разумовай дзейнасці (напр. матэрыяльная к., духоўная к.);
масавая к. — разнавіднасць сучаснай камерцыйнай культуры, якая характарызуецца прымітывізмам, серыйнасцю і атрымлівае пашырэнне праз тэлебачанне, ілюстраваныя часопісы, відэа- і аўдыякасеты;
2) узровень развіцця якой-н. галіны гаспадарчага або духоўнага жыцця (напр. к. вытворчасці, к. мовы);
3) ступень адукаванасці, выхаванасці каго-н. (напр. чалавек высокай культуры);
4) вырошчванне якой-н. расліны, а таксама сама расліна, якая вырошчваецца (напр. к. лёну, кармавыя культуры).
Слоўнік іншамоўных слоў. Актуальная лексіка (А. Булыка, 2005, правапіс да 2008 г.)
мас-культу́ра ж. масс-культу́ра
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (актуальны правапіс)