крыні́ца, -ы, мн. -ы, -ні́ц, ж.

1. Натуральны выхад падземных вод на паверхню зямлі, а таксама вадаём, які ўтварыўся на месцы выхаду падземных натуральных вод.

Прынесці вады з крыніцы.

2. перан., чаго. Тое, што дае пачатак чаму-н., служыць асновай для чаго-н.

К. святла.

К. дабра.

3. Пісьмовыя помнікі, дакументы, на аснове якіх пішуцца навуковыя даследаванні (спец.).

Мовазнаўчыя крыніцы.

◊

Біць крыніцай — бурна развівацца, квітнець.

Жывая крыніца — пра тое, што існуе ў сваім першапачатковым, натуральным стане.

|| прым. крыні́чны, -ая, -ае (да 1 знач.).

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

Крыні́ца

назоўнік, уласны, неадушаўлёны, неасабовы, жаночы род, 2 скланенне

адз.
Н. Крыні́ца
Р. Крыні́цы
Д. Крыні́цы
В. Крыні́цу
Т. Крыні́цай
Крыні́цаю
М. Крыні́цы

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)

крыні́ца

назоўнік, агульны, неадушаўлёны, неасабовы, жаночы род, 2 скланенне

адз. мн.
Н. крыні́ца крыні́цы
Р. крыні́цы крыні́ц
Д. крыні́цы крыні́цам
В. крыні́цу крыні́цы
Т. крыні́цай
крыні́цаю		 крыні́цамі
М. крыні́цы крыні́цах

Крыніцы: krapivabr2012, nazounik2008, piskunou2012, sbm2012, tsblm1996, tsbm1984.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)

крыні́ца ж.

1. ключ м., родни́к м., исто́чник м.;

2. в др. знач. исто́чник м.;

к. дабрабы́ту — исто́чник благосостоя́ния;

літарату́рныя ~цы — литерату́рные исто́чники;

гэ́тыя зве́сткі з надзе́йных ~ц — э́ти све́дения из надёжных исто́чников;

◊ жыва́я к. — живо́й исто́чник;

біць ~цай — бить ключо́м

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

крыні́ца, ‑ы, ж.

1. Натуральны выхад падземных вод на паверхню зямлі. Вуглякіслыя крыніцы. Мінеральныя крыніцы. Серавадародныя крыніцы. // Вадаём, які ўтвараецца на месцы выхаду падземных натуральных вод. Набраць вады ў крыніцы. □ Коціцца, ўецца далінкай крыніца, Б’ецца, плюскоча ў каменнях вадзіца. Купала.

2. перан.; чаго. Тое, з чаго бярэцца, чэрпаецца што‑н.; тое, што дае пачатак чаму‑н., служыць асновай для чаго‑н. Крыніца багацця. Крыніца радасцей. □ Народная, жывая мова, яе каларытная фразеалогія з’яўляюцца асноўнай крыніцай моўных сродкаў пісьменніка. Адамовіч. Прызнанне жыцця крыніцай мастацтва — асноўны прынцып рэалізму. У. Калеснік.

3. Спец. Пісьмовыя помнікі, дакументы, на аснове якіх пішуцца навуковыя даследаванні. Літаратурныя крыніцы.

•••

Біць крыніцай гл. біць.

Жывая крыніца — пра тое, што існуе ў сваім першапачатковым, натуральным стане. Стыхія народнай творчасці з дзіцячых гадоў акружала Самуіла Плаўніка, а беларуская мова яму была вядома з жывых крыніц.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

крыні́ца ж

1. Quélle f -, -n; Quell m -(e)s, -e, Born m -(e)s, -e (паэт); Bezúgsquelle f (атрымання і г. д.); перан тс Úrsprung m -s, -sprünge;

мінера́льная крыні́ца Minerálquelle f;

гаю́чая крыні́ца Héilquelle f;

гара́чая крыні́ца Thermálquelle f;

невычэ́рпная крыні́ца únversiegbare Quélle;

крыні́ца выпраме́ньвання фіз Stráhlenquelle f;

крыні́цы сыраві́ны геагр, эк Róhstoffquellen pl;

крыні́ца ве́даў Quélle des Wíssens;

крыні́ца эне́ргіі Kráftquelle f, фіз Energíequelle f;

з пэ́ўных крыні́ц aus sícherer [zúverlässiger] Quélle;

◊ не плюй у крыні́цу: пры́йдзеш па вадзі́цу spei nicht in den Brúnnen: vielléicht wirst du noch sein Wásser trínken;

2. (пісьмовы помнік) Quélle f; Quéllenwerk n -(e)s, -e;

дасле́даванне крыні́ц Quéllenforschung f -, -en

Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс) 

«Крыні́ца»,

назва газеты «Беларуская крыніца» ў 1917—25, 1939—40 .

т. 8, с. 516

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)

«Крыні́ца»,

выдавецкая суполка.

т. 8, с. 516

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)

«Крыні́ца»,

культуралагічны часопіс.

т. 8, с. 516

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)

Крыні́ца,

курорт у Польшчы.

т. 8, с. 515

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)