ко́лос ко́лас, -са м., мн. каласы́, -со́ў, собир. кало́ссе, -сся ср.;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
«Колос» (выд-ва, Масква) 3/183
Беларуская Савецкая Энцыклапедыя (1969—76, паказальнікі; правапіс да 2008 г., часткова)
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
ко́лас (мн. каласы́) м. ко́лос
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
Vacua arista super plenas eminet
Пусты колас тырчыць над поўнымі.
Пустой колос торчит над полными.
бел. Пусты колас заўсёды нос кверху дзярэ. Пусты колас угару тырчыць. Колас, што зярнят не мае, угару лоб задзірае.
рус. Пустой колос голову кверху носит. Порожний колос выше стоит. Пустое слово, как солома, ‒ много местом, да мало весом. Пустая бочка пуще гремит.
фр. Les tonneaux vides sont ceux qui font le plus de bruit (Пустые бочки гремят больше всего).
англ. Empty vessels make the greatest sound (Пустая посуда громче гремит).
нем. Leere Ähren stehen aufrecht (Пустые колосья стоят прямо).
Шасцімоўны слоўнік прыказак, прымавак і крылатых слоў (1993, правапіс да 2008 г.)
вы́метатьI сов.
1. (выбросить) вы́кінуць, мног. павыкіда́ць;
2. (икру) адкла́сці;
3. (колос, побеги) вы́гнаць, вы́кінуць.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
овсяно́й и овся́ный аўся́ны;
овсяно́й ко́лос аўся́ны ко́лас;
овсяная крупа́ аўся́ныя кру́пы;
овсяные хло́пья аўся́ныя шматкі́.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
Ко́лас ’суквецце злакаў, суквецце з пладамі, насеннем гэтых раслін’ (ТСБМ, ТС, Сл. паўн.-зах., Ян., Яруш., Бяльк., Сцяшк., Сержп. Грам.). Укр. колос, рус. колос, ст.-рус. колосъ ’тс’, ст.-слав. класъ, балг. клас, макед. клас, серб.-харв. кла̑с, славен. klȃs ’тс’, польск. kłos, чэш. klas, славац. klas, в.-луж. kłos, н.-луж. kłos, палаб. klǎs ’тс’. Прасл. kolsъ мае бліжэйшую паралель у алб. kall ’колас’ (< kalsa). Цікава, што паралелей да гэтага слова ў балтыйскіх мовах няма. У іх існуюць адпаведнікі да іншай славянскай назвы коласа: прасл. voltъ (гл. валотка). Параўн. серб.-харв. вла̑т, славен. vlat, vlatka ’мяцёлка, колас’, літ. váltis ’колас аўса, мяцёлка’ (Мартынаў, Изоглоссы, 11). Можна меркаваць, што прасл. kolsъ — вынік кантактаў славян з палеабалканскім моўным масівам.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
зярні́сты в разн. знач. зерни́стый;
з. ко́лас — зерни́стый ко́лос;
з. грані́т — зерни́стый грани́т;
○ ~тая ікра́ — зерни́стая икра́
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
Кала́шня ’прыбудова да сенцаў’ (іван. Жыв. сл.), ’вузкі закутак у гумне, адгароджаны ўздоўж падоўжанай сцяны’, калашня (дзярж., Нар. сл.). Зыходная структура — каласня, як для калашнік — каласнік, параўн. рус. дыял. колосник ’пабудова для саломы, мякіны’. Адносна семантыкі зыходнага колас (гл.) параўн. рус. дыял. колос ’калоссе, якое аддзяляецца ад саломы пры малацьбе’, ’калоссе, якое патрабуе дадатковага абмалоту’, ’адходы, якія ўтвараюцца пры абмалоце зерневага збожжа (дробная салома, рэшткі каласоў і да т. п.)’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)