кана́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е; незак. (разм.)

1. Паміраць у муках, канчацца.

К. у нечалавечых пакутах.

2. перан. Набліжацца да канца, канчацца.

|| наз. кана́нне, -я, н.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

кана́ць

дзеяслоў, непераходны, незакончанае трыванне, незваротны, 1-е спражэнне

Цяперашні час
адз. мн.
1-я ас. кана́ю кана́ем
2-я ас. кана́еш кана́еце
3-я ас. кана́е кана́юць
Прошлы час
м. кана́ў кана́лі
ж. кана́ла
н. кана́ла
Загадны лад
2-я ас. кана́й кана́йце
Дзеепрыслоўе
цяп. час кана́ючы

Крыніцы: dzsl2007, krapivabr2012, piskunou2012, sbm2012, tsblm1996, tsbm1984.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)

кана́ць несов., разг. отходи́ть, умира́ть; угаса́ть;

◊ аж кана́е — (о сильном желании) про́сто умира́ет

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

кана́ць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; незак.

Разм.

1. Паміраць у муках, канчацца. [Астаповіч] чуў, як трашчала сухое дрэва ў агні і як з агню рвуцца стогны і енкі тых, хто там канае ў нечалавечых пакутах. Чорны. [Лабыш:] Яна ўжо канае! Свечку, свечку нясіце! Козел. // Выражае найвышэйшую ступень хацення, жадання і пад. — Канае малы, просіць, каб паказаў яму крыгаход. Краўчанка.

2. перан. Канчацца, набліжацца да канца. Прыгажэй за ўсё гасцінец пад вечар, калі канае дзень, нікне ў рэдкай смузе. Пташнікаў. Пакуль рэдактар дачытваў і папраўляў сваю газету, агарак свечкі пачынаў канаць. Колас.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

кана́ць stérben* vi (s), im Stérben líegen* vi

Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс) 

Кана́ць ’паміраць, пакідаць жыццё, дажываць апошнія мінуты’, ’набліжацца да канца’ (ТСБМ, Гарэц., Сержп. Прымхі, Сцяшк., Мал.; КЭС, лаг.). Прасл. konati, утворанае ад konъ > ’канец, мяжа’ (падрабязна гл. Трубачоў, Эт. сл. 10, 181–182 і 195–196 з разборам літаратуры). Сюды ж гродз. кана́цца і беласт. кона́тісе ’цягнуць жэрабя перад пачаткам гульні’ (Нар. словатв., Сл. паўн.-зах.).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

аганізава́ць, -зу́ю, -зу́еш, -зу́е; -зу́й; незак.

Знаходзіцца ў стане агоніі, канаць.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

аганізава́ць, ‑зую, ‑зуеш, ‑зуе; незак.

Быць у стане агоніі; канаць.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

кана́нне, ‑я, н.

Дзеянне і стан паводле знач. дзеясл. канаць.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

ábleben

vi аджыва́ць, паміра́ць, кана́ць

Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)