Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)
казённы, -ая, -ае.
1. Які мае адносіны да казны (у 1 знач.); дзяржаўны.
Казённая маёмасць.
2.перан. Бюракратычны, фармальны (неадабр.).
Казённыя адносіны.
○
Казённая палата — губернская ўстанова па падатках у царскай Расіі.
Казённая частка (спец.) — задняя частка агнястрэльнай зброі, з якой яна зараджаецца.
|| наз.казённасць, -і, ж.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
казённыв разн. знач. казённый;
~ная зямля́ — казённая земля́;
~нае абмундзірава́нне — казённое обмундирова́ние;
~нае выхава́нне — казённое воспита́ние;
○ ~ная часць — казённая часть;
к. дом — казённый дом;
◊ но́гі не ~ныя — в нога́х пра́вды нет
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
казённы, ‑ая, ‑ае.
1.Уст. Які мае адносіны да казны, належыць ёй; дзяржаўны. Казённая зямля. Казённыя грошы. Казённы лес.// Які выдаецца з казны, за кошт казны, дзяржавы. Казённае абмундзіраванне. □ Цесляры выбягалі з баракаў, размахваючы казённымі сякерамі.Чорны.// Які аплачваецца казной. Казённая кватэра.
2.Уст. Які знаходзіўся на дзяржаўнай службе. На гасцінцы, у вярсце ад чыгункі, стаяла хата казённага лесніка Лукаша.Колас.
3.перан.Неадабр. Бюракратычны, фармальны. Казённы падыход да справы. Казённае выхаванне.// Пазбаўлены арыгінальнасці; банальны. Казённая мова. Казённыя фразы.
•••
Казённая палатагл. палата.
Казённая часткагл. частка.
Казённы домгл. дом.
Ногі не казённыягл. нага.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
казённы
1. stáatlich, Stáats-;
на казённы кошт auf Stáatskosten;
2. (бюракратычны) bürokrátisch;
3. (банальны) ábgeschmackt, banál;
казённы вы́разábgeschmackter Áusdruck-;
4.вайск:
казённая ча́стка Hínterstück n -(e)s, -e; Bódenstück n -(e)s, -e (гарматы)
Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)
аказёніцца, ‑ніцца; зак.
Разм. Набыць казённы характар, стаць сухім, фармальным.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
stáatlich
a дзяржа́ўны; казённы
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
казённако́штны, ‑ая, ‑ае.
Уст. Якога вучылі і трымалі на сродкі казны, за казённы кошт. Казённакоштны семінарыст.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Службо́вік ‘кілішак’, службо́вая чарка ‘чарка ёмістасцю 100 грам’ (Скарбы). Да службовы (гл. служба), відаць, пераўтварэнне старога казённы, г. зн. ‘мера, зацверджаная дзяржавай (казной)’.