ЗДО́ЛЬНАСЦІ,

індывідуальна-псіхалагічныя асаблівасці асобы, якія з’яўляюцца суб’ектыўнымі ўмовамі паспяховага ажыццяўлення пэўнага роду дзейнасці. Вылучаюць З. агульныя (здзяйсненне разнастайных відаў дзейнасці, напр., разумовыя З., развітая памяць, мова і інш.) і спецыяльныя (поспехі суб’екта ў пэўных відах дзейнасці, напр. муз., матэм., літ.). З. фарміруюцца і развіваюцца ў працэсе ажыццяўлення розных відаў дзейнасці. Яны не тоесныя сукупнасці ведаў, уменняў і навыкаў індывіда, а праяўляюцца ў дынаміцы (хуткасці, глыбіні, трываласці) авалодання спосабамі і прыёмамі дзейнасці. Своеасаблівае спалучэнне З., якія абумоўліваюць дыяпазон магчымасцей суб’екта, узровень і спецыфіку яго дзейнасці, — адоранасць, вышэйшая ступень адоранасці — талент, найвышэйшая — геніяльнасць. Выяўленне і развщцё З. мае значэнне для прафес. арыентацыі чалавека.

Літ.:

Теплов Б.М. Избр. тр. Т. 1. М., 1985;

Рубинштейн С.Л. Основы общей психологии. М., 1989. Т. 2. С. 122—147;

Готсдинер А.Л. К проблеме многосторонних способностей // Вопросы психологии. 1991. № 4.

М.Ф.Усціновіч.

т. 7, с. 48

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)

індэкс пакупной здольнасці

т. 7, с. 255

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)

здо́льнасць

назоўнік, агульны, неадушаўлёны, неасабовы, жаночы род, 3 скланенне

адз. мн.
Н. здо́льнасць здо́льнасці
Р. здо́льнасці здо́льнасцей
здо́льнасцяў
Д. здо́льнасці здо́льнасцям
В. здо́льнасць здо́льнасці
Т. здо́льнасцю здо́льнасцямі
М. здо́льнасці здо́льнасцях

Крыніцы: krapivabr2012, nazounik2008, piskunou2012, sbm2012, tsblm1996, tsbm1984.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)

ду́х

‘псіхічныя здольнасці; свядомасць; унутраны настрой чалавека; дыханне; пах’

назоўнік, агульны, неадушаўлёны, неасабовы, мужчынскі род, 1 скланенне

адз.
Н. ду́х
Р. ду́ху
Д. ду́ху
В. ду́х
Т. ду́хам
М. ду́ху

Крыніцы: krapivabr2012, nazounik2008, sbm2012, tsblm1996, tsbm1984.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)

глуханямы́, -а́я, -о́е.

Пазбаўлены слыху і здольнасці гаварыць.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

глуханемата́, -ы́, ДМ -маце́, ж.

Адсутнасць слыху і здольнасці гаварыць.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

приобрета́тельный набыўны́;

приобрета́тельные спосо́бности набыўны́я здо́льнасці;

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

натлумі́ць, -лумлю́, -лу́міш, -лу́міць; зак., што.

Пазбавіць здольнасці ясна мысліць, лагічна разважаць; задурыць.

Н. галаву за дзень.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

фенамена́льны, -ая, -ае.

Выключны, незвычайны; выдатны па сваіх якасцях.

Фенаменальныя здольнасці.

Ф. голас.

|| наз. фенамена́льнасць, -і, ж.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

нязда́тны, -ая, -ае.

Які не мае адпаведнай здольнасці да чаго-н.

Н. да музыкі.

|| наз. нязда́тнасць, -і, ж.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)