Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)
засе́сцісов.
1.в разн. знач. засе́сть;
з. за пра́ўку ру́капісу — засе́сть за пра́вку ру́кописи;
батальён засе́ў у крэ́пасці — батальо́н засе́л в кре́пости;
ва ўстано́ве засе́лі бюракра́ты — в учрежде́нии засе́ли бюрокра́ты;
з. на ўсё жыццё ў ро́днай вёсцы — засе́сть на всю жизнь в родно́й дере́вне;
засе́ла ду́мка ў галаве́ — засе́ла мысль в голове́;
2. засе́сть, застря́ть; завя́знуть;
ку́ля засе́ла ў сцяне́ — пу́ля засе́ла (застря́ла) в стене́;
машы́на засе́ла ў гразі́ — маши́на завя́зла в грязи́;
3.см. заві́снуць;
◊ з. ў го́рле — застря́ть в го́рле
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
засе́сці, ‑сяду, ‑сядзеш, ‑сядзе; пр. засеў, ‑ла; зак.
1. Усесціся дзе‑н. зручна, надоўга. Засесці з сябрамі за стол. □ [Кулагін] засеў у сваім кабінеце і пачаў падпісваць нейкія паперы.Гаўрылкін.//зашто і зінф. Надоўга і старанна заняцца чым‑н. [Эрна] паслухала бацьку, засела за падручнікі, а праз паўгода здала экзамены.Навуменка.Верамейчык засеў вывучаць вынікі абедзвюх гаспадарак за мінулы год.Дуброўскі.
2.Разм. Надоўга застацца дзе‑н. (жыць, працаваць і пад.). Засесці на ўсё жыццё ў роднай вёсцы.// Адстаць у вучобе. Засесці ў другім класе.
3. Схавацца ў засадзе, заняць пазіцыю для абароны або нападу. Засесці ў акопах. □ Дзенісенка ўзяў кулямёты, усіх аўтаматчыкаў і з вечара засеў у Новым Сяле.Брыль.
4.Разм. Завязнуць, загрузнуць у чым‑н., спыніць рух. Самазвал ірвануўся ўперад, але, праехаўшы некалькі метраў, споўз з дарогі і засеў у непралазнай гразі.Лукша.// Глыбока ўвайшоўшы, улезшы ў сярэдзіну чаго‑н., застацца там. Некалькі куль.. уваткнулася ў зямлю, а адна папала якраз у грудзі тэлефаністу і там засела.Чорны.// Зачапіцца, павіснуць на чым‑н. Пагойдваюцца шырокія плечы Адама.., на адтапыраных вушах засеў зялёны велюравы капялюшык.Дамашэвіч.//перан.Разм. Затрымацца, умацавацца ў думках, свядомасці і пад. Трывога за .. дзяўчынку моцна засела недзе ў глыбіні душы.Кулакоўскі.
•••
Засесці ў горле — застацца нявыказанымі (пра словы, крыўду і пад.). [Тышкевіч] хацеў .. сказаць штосьці вясёлае, смешнае, але словы заселі ў горле, бо людзі сядзелі панурыя, і гэта толькі зараз кінулася ў вочы.Асіпенка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
засе́сці
1. (зашто-н) sich sétzen;
засе́сці за рабо́ту sich an die Árbeit máchen;
2. (дзе-н) sich féstsetzen аддз;
засе́сці до́ма zu Háuse hócken;
3. (прытаіцца) sich verstécken;
засе́сці ў заса́ду sich in den Hínterhalt légen, sich auf die Láuer légen;
4. (завязнуць) stécken bléiben* vi (s)
Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)
засесці, захраснуць
Слоўнік сінонімаў і блізказначных слоў, 2-е выданне (М. Клышка, правапіс да 2008 г.)
засе́стьсов., в разн. знач.засе́сці;
◊
засе́сть в го́ловузасе́сці ў галаву́.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)