заря́ ж.

1. (окраска горизонта) зара́, -ры́ ж.;

2. (раннее утро) зо́лак, -лку м., до́світак, -тку м., світа́нне, -ння ср.;

на заре на зо́лку, на до́світку, на світа́нні;

встать с зарёй устаць на зо́лку (на до́світку, на світа́нні);

3. перен. зара́нак, -нку м., світа́нне, -ння ср.; до́світак, -тку м.;

заря́ но́вой жи́зни зара́нак но́вага жыцця́;

на заре́ ю́ности на зара́нку юна́цтва;

4. (сигнал) зара́, -ры́ ж.;

бить зарю́ (зо́рю) біць зару́;

◊

ни свет, ни заря́ чуць свет, яшчэ́ і на дзень не займа́лася.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

«Заря»,

газета.

т. 6, с. 543

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)

«Заря»,

рукапісны часопіс.

т. 6, с. 542

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)

заря

Том: 11, старонка: 136.

img/11/11-136_0807_Заря.jpg

Гістарычны слоўнік беларускай мовы (1982–2017)

зара́нак, -нку м. заря́ ж.;

з. но́вага жыцця́ — заря́ но́вой жи́зни

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

Зара́, зо́ры ’яркая афарбоўка гарызонта пры ўсходзе і заходзе сонца’, ’зорка’. Рус. заря, зори ’афарбоўка гарызонта’, дыял. пенз., кур. утренняя, вечерняя заря ’планета Венера’, укр. зоря ’зорка’, ’афарбоўка гарызонта’, польск. zorza, уст. zarza, н.-луж. zoŕa, в.-луж. zerja ’афарбоўка гарызонта’, палаб. zöri, ’тс’, чэш. zora ’зара’, záře, zář ’святло’, славац. zora ’афарбоўка гарызонта’, славен. zárja, zórja ’тс’, серб.-харв. зо̀ра ’тс’, балг. заря, зора̀, за̀ра ’тс’, макед. зора. Ст.-слав. зарꙗ ’святло, ззянне’. Ст.-рус. заря, зара ’святло, зара’ (XI ст.). Таго ж і.-е. кораня, што зрок, зрэнка (гл.): *gʼher‑ ’ззяць, блішчаць’. Прасла zora, zara (адкуль з суфіксам ‑j‑a: zarja > рус. заря і інш.) мае роднасныя: літ. žarijà ’гарачае вуголле’, ст.-прус. sari ’жар’, літ. žarà ’зара’, англ. gray ’шары’. Пра семантычнае адрозненне зоря, заря гл. Якабсон, Writings, 2, 628; Фасмер, 2, 81; Шанскі, 2, З, 61; Траўтман, 336; Покарны, 1, 441–442; БЕР, 1, 654–655; Скок, 3, 660; Махэк₂, 710. У зах.-рус. адбылася семантычная дыферэнцыяцыя ’зорка’ і ’афарбоўка неба’, прычым першае значэнне замацавалася за лексемай бел. зорка (гл.), укр. зірка.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

зо́ренька ж. (ласк. к заря́) зарані́ца, -цы ж., зо́лачак, -чку м.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

дагарэ́ць сов., прям., перен. догоре́ть;

све́чкі ~рэ́лі — све́чи догоре́ли;

зара́ ~рэ́ла — заря́ догоре́ла

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

зара́ ж.

1. (окраска горизонта) заря́;

2. только мн. звёзды;

не́ба ўсе́яна зо́рамі — не́бо усе́яно звёздами;

3. (сигнал) заря́;

біць зару́ — бить зарю́;

◊ ад зары́ да зары́ — от зари́ до зари́

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

зо́лак, -лку, -лаку м. заря́ ж., рассве́т;

уста́ць на зо́лку — встать на заре́ (на рассве́те)

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)