запусці́ць

дзеяслоў, пераходны, закончанае трыванне, незваротны, 2-е спражэнне

Будучы час
адз. мн.
1-я ас. запушчу́ запу́сцім
2-я ас. запу́сціш запу́сціце
3-я ас. запу́сціць запу́сцяць
Прошлы час
м. запусці́ў запусці́лі
ж. запусці́ла
н. запусці́ла
Загадны лад
2-я ас. запусці́ запусці́це
Дзеепрыслоўе
прош. час запусці́ўшы

Крыніцы: dzsl2007, krapivabr2012, piskunou2012, sbm2012, tsblm1996.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)

запусці́ць³, -ушчу́, -у́сціш, -у́сціць; -у́шчаны; зак., каго.

Перастаць даіць перад ацёлам.

З. карову.

|| незак. запуска́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.

|| наз. за́пуск, -у, м.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

запусці́ць², -ушчу́, -у́сціш, -у́сціць; -у́шчаны; зак., што.

1. Давесці да запусцення, заняпаду.

З. зямлю.

З. гаспадарку.

З. вучобу.

2. Не прыняўшы своечасовых мер, даць развіцца чаму-н. (дрэннаму).

З. хваробу.

3. Адгадаваць.

З. бараду.

|| незак. запуска́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

запусці́ць¹, -ушчу́, -у́сціш, -у́сціць; -у́шчаны; зак.

1. што і чым у каго-што. З размаху кінуць (разм.).

З. камень або каменем у сцяну.

2. што. Прывесці ў дзеянне, у рух, пачаць работу над чым-н.

З. матор.

З. новую мадэль у вытворчасць (пачаць масава вырабляць што-н.). З. сцэнарый у вытворчасць (пачаць працу над фільмам). З. змея (прымусіць узляцець). З. ракету.

3. што. Засунуць куды-н. унутр (разм.).

З. руку ў чыю-н. кішэню (таксама перан.: узяць чужое). З. кіпцюры ў што-н.

4. каго (што). Змясціць, упусціць куды-н. з пэўнай мэтай.

З. малькоў карпа ў сажалку.

|| незак. запуска́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.

|| наз. запуска́нне, -я, н. і за́пуск, -у, м. (да 2 знач.).

|| прым. запускны́, -а́я, -о́е (да 2 знач.; спец.).

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

запусці́ць I сов., в разн. знач. запусти́ть; пусти́ть;

з. касмі́чную раке́ту — запусти́ть косми́ческую раке́ту;

з. у вытво́рчасць — пусти́ть в произво́дство;

◊ з. руку́ (ла́пу) — (у што) запусти́ть ру́ку (ла́пу) (во что)

запусці́ць II сов.

1. в разн. знач. запусти́ть;

з. гаспада́рку — запусти́ть хозя́йство;

з. хваро́бу — запусти́ть боле́знь;

2. (волосы) отпусти́ть, отрасти́ть;

з. бараду́ — отпусти́ть (отрасти́ть) бо́роду

запусці́ць III сов. (перестать доить) запусти́ть

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

запусці́ць ​1, ‑пушчу, ‑пусціш, ‑пусціць; зак., каго-што.

1. чым у каго-што. Кінуць з размаху. [Шаманскі] скамячыў снежку і запусціў у.. [Валянціну], знарок завысіўшы. Дуброўскі. Муляр схапіў камяк сухой вапны, крыкнуў і запусціў яго ў варону. Карпюк.

2. Прымусіць падняцца, узляцець. Запусціць змея. Запусціць штучны спадарожнік Зямлі. Запусціць ракету.

3. Прывесці ў дзеянне; пусціць. Запусціць станок. Запусціць матор. // Пачаць, наладзіць масавы выраб чаго‑н. Запусціць новую мадэль у вытворчасць.

4. Разм. Засунуць куды‑н. унутр; апусціць. [Віктар] ёмка прыладзіўся на галіне і запусціў у дупло руку. Маўр. Кожнаму, хто хацеў паласавацца мёдам, давалася права падысці да стала і запусціць у цёрла руку з кавалкам хлеба. Колас. // Усадзіць, уваткнуць у што‑н. Запусціць джала. □ Дзяцел заўзята супраціўляўся, і сычык, які запусціў яму ў спіну кіпцюры, не мог разлічваць на хуткую перамогу. Самусенка.

5. Змясціць, упусціць куды‑н. з пэўнай мэтай. Запусціць малькоў карпа ў сажалку. // Разм. Дазволіць зайсці, пусціць куды‑н. Запусціць кароў у лес.

6. Разм. Уліць, упырснуць куды‑н. Пчала запусціла яд. □ Тым часам доктар запусціў морфію. Нікановіч.

7. без дап. Разм. Вельмі хутка пабегчы, паехаць і пад. Запусціць рыссю.

•••

Запусціць руку (лапу) у што — незаконна захапіць што‑н., пакарыстацца чым‑н. чужым.

запусці́ць ​2, ‑пушчу, ‑пусціш, ‑пусціць; зак., каго-што.

1. Пакінуўшы без догляду, без увагі, прывесці ў стан заняпаду; закінуць, занядбаць. Запусціць работу. Запусціць гаспадарку. □ А вучобу я ўсё-такі запусціў і апошні курс расцягнуў на два гады. Якімовіч. // Даць развіцца (хваробе), не прыняўшы своечасова пэўных мер. Запусціць хваробу.

2. Перастаць стрыгчы, даць магчымасць вырасці (пра валасы, ногці і пад.). Запусціць бараду. □ Яшчэ ў семінарыі Алёшка запусціў сабе вусікі. Колас.

3. Перастаць апрацоўваць, даць зарасці травой, пустазеллем. Запусціць зямлю.

4. Перастаць даіць перад ацёлам. Запусціць карову.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

запусці́ць гл. запускаць

Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс) 

запусти́ть​I сов., в разн. знач. запусці́ць;

запусти́ть стано́к запусці́ць стано́к;

запусти́ть ко́гти запусці́ць кіпцюры́;

запусти́ть ка́мнем запусці́ць ка́менем.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

пяцярня́, -і́; мн. -і́, -рэ́нь, ж. (разм.).

Пяць пальцаў рукі разам з далонню.

Запусціць у ягады ўсю пяцярню.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

запусти́ть​II сов., в разн. знач. запусці́ць; (забросить — ещё) занядба́ць;

запусти́ть сад запусці́ць (занядба́ць) сад;

запусти́ть боле́знь запусці́ць хваро́бу.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)