заплята́цца, -а́юся, -а́ешся, -а́ецца; незак.

1. гл. заплесціся¹.

2. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Пра ногі: з цяжкасцю рухацца, з цяжкасцю перамяшчацца.

Ногі заплятаюцца ад стомленасці.

3. Пра язык: ледзь варушыцца (ужыв. як абазначэнне невыразнай, блытанай гаворкі).

Ад хвалявання ў яе пачаў з. язык.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

заплята́цца

дзеяслоў, непераходны, незакончанае трыванне, зваротны, 1-е спражэнне

Цяперашні час
адз. мн.
1-я ас. заплята́юся заплята́емся
2-я ас. заплята́ешся заплята́ецеся
3-я ас. заплята́ецца заплята́юцца
Прошлы час
м. заплята́ўся заплята́ліся
ж. заплята́лася
н. заплята́лася
Загадны лад
2-я ас. заплята́йся заплята́йцеся
Дзеепрыслоўе
цяп. час заплята́ючыся

Крыніцы: dzsl2007, krapivabr2012, piskunou2012, sbm2012, tsblm1996, tsbm1984.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)

заплята́цца несов.

1. заплета́ть себе́ ко́сы;

2. (о языке, ногах) заплета́ться;

3. страд. заплета́ться; заде́лываться; оплета́ться; см. заплята́ць

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

заплята́цца, ‑аюся, ‑аешся, ‑аецца; незак.

1. Незак. да заплесціся ​1.

2. (у спалучэнні з назоўнікам «ногі»). Няўпэўнена, з цяжкасцю рухацца, чапляцца адна за адну. Па калідору ідзе [Міця], як у тумане. Заплятаюцца ногі. Навуменка. Дзеці змарыліся. Ножкі ў іх запляталіся. Няхай.

3. (у спалучэнні з назоўнікам «язык»). Невыразна, нячленараздзельна вымаўляць. Рая расказвала пра ўсё, што бачыла і перажывала, але язык яе пачаў заплятацца. Новікаў. — Вось я і прыйшоў, Юлька, — гаварыў Андрыян нейкім не сваім голасам; язык яго заплятаўся. Марціновіч.

4. Зал. да заплятаць.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

запле́сціся¹, -ляту́ся, -ляце́шся, -ляце́цца; -ляцёмся, -лецяце́ся, -ляту́цца; -пляці́ся; зак.

Заплесці сабе валасы ў касу (косы).

|| незак. заплята́цца, -а́юся, -а́ешся, -а́ецца.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

заплята́цца

1. geflóchten wérden;

2.:

у яго́ язы́к заплята́ецца разм. séine Zúnge wird schwer; er lallt;

у яго́ но́гі заплята́юцца séine Béine gehórchen ihm nicht; er tórkelt

Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс) 

заплета́ться

1. (о языке, ногах) заплята́цца;

2. страд. заплята́цца; см. заплета́ть;

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

завива́ться

1. завіва́цца;

2. страд. завіва́цца; заплята́цца; см. завива́ть.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

◎ Плю́тацца ’блытацца’ (паст., воран., Сл. ПЗБ), плютьць гаварыць абы-што’ (міёр., Нар. лекс.). Да плут, муціць i̯ (гл.). Мяккасць ‑я*⇉пад уплывам польск. plątać (šią) ’блытацца’, ’заплятацца (пра язык)’.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

◎ Плутуха́ць ’ілгаць’, ’заблытваць’, ’бадзяжнічаць’, шушукацца ’заблытвацца ў чым-н.’, ’блытацца’, ’выбірацца з цяжкай сітуацыі’, ’круціцца каля каго-н.’ (Нас.), плутуханьие ’блытаніна’ (Юрч. Вытв.); рус. смал. плутухаться ’бадзяцца без мэты’, ’ледзь перасоўвацца, заплятацца (пра ногі)’. Лексема ўтворана пры дапамозе экспрэсіўна^ суф. ‑ух‑а‑ ад тушаць (гл.). Параўн. рус.: вершухаться, вертугаться ’круціцца, вярцецца’ і пад.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)