за́дні

прыметнік, адносны

адз. мн.
м. ж. н. -
Н. за́дні за́дняя за́дняе за́днія
Р. за́дняга за́дняй
за́дняе		 за́дняга за́дніх
Д. за́дняму за́дняй за́дняму за́днім
В. за́дні (неадуш.)
за́дняга (адуш.)		 за́днюю за́дняе за́днія (неадуш.)
за́дніх (адуш.)
Т. за́днім за́дняй
за́дняю		 за́днім за́днімі
М. за́днім за́дняй за́днім за́дніх

Крыніцы: krapivabr2012, piskunou2012, prym2009, sbm2012, tsblm1996, tsbm1984.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)

за́дні, -яя, -яе.

Які знаходзіцца ззаду, накіраваны назад.

Заднія ногі каня.

Задняе кола.

З. ход (ход назад). Заднім днём (больш раннім, чым было на самой справе).

◊

Без задніх ног (разм.) — пра вялікую стомленасць.

Заднім розумам моцны (разм.) — пра непрадбачлівага, някемлівага чалавека.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

за́дні в разн. знач. за́дний;

~няе ко́ла — за́днее колесо́;

◊ даць з. ход — дать за́дний ход;

без ~няй ду́мкі — без за́дней мы́сли;

без ~ніх ног — без за́дних ног;

~нім днём (чысло́м) — за́дним число́м;

~нім ро́зумам бага́ты — за́дним умо́м кре́пок;

хадзі́ць (стая́ць) на ~ніх ла́пках — ходи́ть (стоя́ть) на за́дних ла́пках;

адысці́ на з. план — отойти́ на за́дний план

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

за́дні, ‑яя, ‑яе.

1. Які знаходзіцца ззаду проціл. пярэдні. Заднія ногі каня. Задняе кола. □ Коля з Мішам занялі месцы на задні лаўцы. Якімовіч. // у знач. наз. за́дні, ‑яга, і за́дняя, ‑яй, ж. Пра чалавека, які рухаецца; стаіць і пад. ззаду за кім‑, чым‑н. Увагу Дзмітрыя прыцягнуў натоўп каля пакгаўза. Заднія ўзнімаліся на дыбачкі, выцягвалі шыі, падскоквалі. Беразняк.

2. Накіраваны назад (пра напрамак руху). Шафёр развярнуўся і заднім ходам падаў машыну да самых дзвярэй. Пальчэўскі.

•••

Задні праход гл. праход.

Адысці на задні план гл. адысці.

Без усякай задняй думкі гл. думка.

Даць задні ход гл. даць.

Заднім днём гл. дзень.

Заднім розумам моцны гл. моцны.

Ляжаць без задніх ног гл. ляжаць.

Спаць без задніх ног гл. спаць.

Хадзіць (стаяць) на задніх лапках гл. хадзіць.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

за́дні hínter, Hínter-; rǘckwärtig; rǘckwärts gelégen (размешчаны ззаду);

за́дні двор Hínterhof m -(e)s, -höfe;

за́дні прахо́д анат Áfter m -s, -;

за́дні ход тэх Rücklauf m -(e)s, -läufe, Rückwärtsgang m -(e)s, -gänge;

на за́днім плане́ im Híntergrund

Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс) 

пярэ́дне-за́дні

прыметнік, адносны

адз. мн.
м. ж. н. -
Н. пярэ́дне-за́дні пярэ́дне-за́дняя пярэ́дне-за́дняе пярэ́дне-за́днія
Р. пярэ́дне-за́дняга пярэ́дне-за́дняй
пярэ́дне-за́дняе		 пярэ́дне-за́дняга пярэ́дне-за́дніх
Д. пярэ́дне-за́дняму пярэ́дне-за́дняй пярэ́дне-за́дняму пярэ́дне-за́днім
В. пярэ́дне-за́дні (неадуш.)
пярэ́дне-за́дняга (адуш.)		 пярэ́дне-за́днюю пярэ́дне-за́дняе пярэ́дне-за́днія (неадуш.)
пярэ́дне-за́дніх (адуш.)
Т. пярэ́дне-за́днім пярэ́дне-за́дняй
пярэ́дне-за́дняю		 пярэ́дне-за́днім пярэ́дне-за́днімі
М. пярэ́дне-за́днім пярэ́дне-за́дняй пярэ́дне-за́днім пярэ́дне-за́дніх

Крыніцы: piskunou2012.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)

задні мозг

т. 6, с. 498

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)

задні мост

т. 6, с. 498

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)

задне...

Першая састаўная частка складаных прыметнікаў у знач. задні, напр.: заднепаднябенны, заднеязычны.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

фо́н

‘асноўны колер; задні план чаго-н.; агульныя ўмовы’

назоўнік, агульны, неадушаўлёны, неасабовы, мужчынскі род, 1 скланенне

адз. мн.
Н. фо́н фо́ны
Р. фо́ну фо́наў
Д. фо́ну фо́нам
В. фо́н фо́ны
Т. фо́нам фо́намі
М. фо́не фо́нах

Крыніцы: krapivabr2012, nazounik2008, sbm2012, tsblm1996.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)