завалачы́

дзеяслоў, пераходны, закончанае трыванне, незваротны, 1-е спражэнне

Будучы час
адз. мн.
1-я ас. завалаку́ завалачо́м
2-я ас. завалачэ́ш завалачаце́
3-я ас. завалачэ́ завалаку́ць
Прошлы час
м. завало́к завалаклі́
ж. завалакла́
н. завалакло́
Загадны лад
2-я ас. завалачы́ завалачы́це
Дзеепрыслоўе
прош. час завало́кшы

Крыніцы: dzsl2007, krapivabr2012, piskunou2012, sbm2012, tsblm1996, tsbm1984.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)

завалачы́, -лаку́, -лачэ́ш, -лачэ́; -лачо́м, -лачаце́, -лаку́ць; -ло́к, -лакла́, -ло́; -лачы́; -ло́чаны; зак.

1. каго-што. Валочачы, цягнучы, даставіць куды-н.

З. мяшок з бульбай у склеп.

З. за вугал.

2. (1 і 2 ас. не ўжыв.), што. Закрыць, зацягнуць (хмарамі, туманам і пад.).

Хмары завалаклі неба.

Бухту завалакло туманам.

|| незак. завалака́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е і завала́кваць, -аю, -аеш, -ае.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

завалачы́ сов.

1. разг. (таща, доставить, затянуть куда-л.) затащи́ть; (втащить волоком — ещё) уволо́чь;

з. са́ні ў пу́ню — затащи́ть (уволо́чь) са́ни в сара́й;

2. вдеть;

з. ні́тку ў іго́лку — вдеть ни́тку в иглу́;

3. в др. знач. заволо́чь;

хма́ры ~лаклі́ ўсё не́ба — ту́чи заволокли́ всё не́бо;

слёзы ~лаклі́ во́чы — слёзы заволокли́ глаза́;

бяльмо́ ~лакло́ во́ка — бельмо́ заволокло́ глаз;

бу́хту ~лакло́ вячэ́рняй смуго́й — бу́хту заволокло́ вече́рней ды́мкой

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

завалачы́

1. (зацягнуць куды-н.) verschléppen vt;

2. (пра хмарых) überzíehen* vt;

не́ба завалакло́ хма́рамі der Hímmel überzóg sich mit Wólken [zog zu];

3. разм. (затуманіць) trüben vt;

во́чы завалакло́ сляза́мі die Áugen waren von Tränen getrübt

Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс) 

завалачы́ і (радзей) завалакчы́ ‑ку, ‑лачэш, ‑лачэ; ‑лачом, ‑лачаце, ‑лакуць; пр. завалок, ‑лакла, ‑ло; заг. завалачы; каго-што.

1. Разм. Валочучы, цягнучы, даставіць куды‑н. Продка завалаклі ў маёнтак і як мае быць адлупцавалі на стайні. Лупсякоў. Міхал так-сяк завалок ..[сынма] ў хату. Чарнышэвіч.

2. Закрыць, заслаць, зацягнуць (пра хмары, туман і пад.). Цяжкія алавяныя хмары завалаклі далягляд і сеюць-сеюць, як на частае сіта, дробны асенні дождж. Сабаленка. Сіні змрок Гусцеў над рэчкай, бераг завалок. З. Астапенка. / у безас. ужыв., чым. У вачах успыхнулі і патухлі цікаўныя агеньчыкі, іх адразу завалакло туманам. Лупсякоў. Рыжым цагляным пылам завалакло вуліцу. Хомчанка.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

завалака́ць, ‑а́ю, ‑а́еш, ‑а́е.

Незак. да завалачы.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

завала́кваць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае.

Незак. да завалачы.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

завало́чаны, ‑ая, ‑ае.

Дзеепрым. зал. пр. ад завалачы, завалачыць.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

затащи́ть сов., разг. зацягну́ць, мног. пазаця́гваць; завалачы́, мног. пазавалака́ць;

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

пазавалака́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е; -а́ны і пазавала́кваць, -аю, -аеш, -ае; -аны; зак., каго-што.

1. Завалачы, закрыць, заслаць усё, многае.

Хмары пазавалакалі неба.

2. Валочачы, зацягнуць куды-н. усё, многае або ўсіх, многіх (разм.).

П. бярвенне ў павець.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)