жорсткі, ✂.

  1. Крайне суровы, бязлітасны, неміласэрны.

    • Ж. чалавек.
    • Жорсткая расправа.

  2. Вельмі моцны па сіле праяўлення, які пераўзыходзіць звычайную меру.

    • Жорсткая барацьба.
    • Жорсткія баі.

  3. перан. Строп, такі, які не дапускае выключэнняў.

    • Ж. рэжым.
    • Жорсткія ўмовы.

  4. Пра ваду: насычаны солямі вапны, не мяккі.

|| наз. жорсткасць, ✂.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (2002, правапіс да 2008 г.)

жо́рсткі, -ая, -ае.

1. Крайне суровы, бязлітасны, неміласэрны. Ж. чалавек. Жорсткая расправа.

2. Вельмі моцны па сіле праяўлення, які пераўзыходзіць звычайную меру, ступень. Жорсткая барацьба. Жорсткія баі.

3. перан. Строгі, такі, які не дапускае выключэнняў. Ж. рэжым. Жорсткія ўмовы.

4. Пра ваду, якая ўтрымлівае шмат кальцыевых і магніевых солей.

|| наз. жо́рсткасць, -і, ж.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс, часткова)

жо́рсткі

1. (безжалостный) жесто́кий; жестокосе́рдный;

2. (строгий) жёсткий;

~кія ўмо́вы — жёсткие усло́вия;

3. (о воде) жёсткий;

4. шерша́вый

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (актуальны правапіс)

жо́рсткі, ‑ая, ‑ае.

1. Крайне суровы; бязлітасны, неміласэрны. Гэта была кабета ціхая, забітая, бо пан Баранкевіч.. у сям’і быў чалавек жорсткі. Колас. [Эльга] усміхнулася гарэзнай і чароўнай усмешкай, якой можна ваваяваць самага жорсткага дзікуна. Мікуліч. // Які выражае суровасць (пра вочы, выраз твару). Вочы ў Карніцкага сталі жорсткія, бязлітасныя. Паслядовіч. Вочы Бярозіна, здаецца, яшчэ больш, пацямнелі, а рысы твару сталі жорсткімі, акамянелымі. Шчарбатаў. // Цяжкі, суровы, пакутлівы (пра жыццё, час і пад.). Два гады мірнай працы на вызваленай зямлі былі для .. [камуністаў] шчаслівым этапам на жорсткім шляху барацьбы. Брыль. Працоўны народ нават у самыя жорсткія часы не расставаўся з марай аб шчаслівым радасным жыцці. Шкраба.

2. Які перавышае звычайную меру, ступень, вельмі моцны па сіле праяўлення. Жорсткі прыгнёт. □ На гэтым месцы, дзе капаюцца цяпер шахты, дзе ўзводзіцца горад Салігорск са сваёй хімічнай прамысловасцю, не адзін раз праходзілі жорсткія баі з фашысцкімі акупантамі. Кулакоўскі. Людскога гневу выбухі глухія Зноў закіпалі жорсткай барацьбой, Ўздымалася рабочая Расія На бой за шчасце, на астатні бой... Звонак. // Вельмі моцны, рэзкі, пранізлівы (пра вецер, мароз і пад.). Слімак паклыпаў далей, захінаючы твар ад жорсткага ветру і калючага снегу. Лынькоў. Здараецца, да ніткі дождж прамочыць ці высеча няшчадна жорсткі град. А. Вольскі.

3. перан. Суровы, рэзкі. Жорсткі характар. □ У вачах Марціна бліснулі жорсткія агеньчыкі. Мележ. [Валя] і потым ніяк не ўспомніць, адкуль яны з’явіліся, як вырваліся гэтыя жорсткія словы. Васілевіч. // Грубы, непрыемны на слых. Жорсткі голас. □ Блізка-блізка завёў сваю сухую жорсткую песню драч. Гартны.

4. перан. Строгі, які не дапускае адхіленняў. Жорсткія ўмовы. Жорсткі рэжым.

5. Цвёрды, шчыльны на вобмацак; проціл. мяккі. Тая ж шалёная сіла зноў шпурнула Рамана на груд — на жорсткі, цвёрды, камень. Пташнікаў. Ваенфельчар стала.. каленьмі на ўтаптаную, жорсткую зямлю, сама зняла павязку. Шамякін. // Грубы, каляны. Жорсткія валасы. Жорсткая асака. □ Стоцкі ўжо захутаў галаву ў жорсткую інтэрнацкую коўдру, маўчаў. Карпюк. // Сыпкі, калючы. Жорсткая мука. □ Снегу наваліла ў пояс, і быў ён жорсткі, сыпучы. Лынькоў.

6. Спец. Здольны супраціўляцца ўтварэнню дэфармацыі. Жорсткая канструкцыі,

•••

Жорсткая вада гл. вада.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

Жо́рсткі (ТСБМ), жо́сткій (Нас.). Рус. жесткий, дыял. паўд. жёрсткий ’жорсткі’, укр. жорсткий ’жорсткі, суровы’. Ст.-рус. жестый ’жорсткі’, жестокий ’жосткі, суровы’. Ст.-слав. жест‑ (у складаных словах). Паводле Шанскага (1, Д, Е, Ж, 288), рус. жесткий, як і жестокий, запазычана са ст.-слав. Фасмер (2, 50) гэта не лічыць. Слав. *žest‑ звязана, відаць, з с.-в.-ням. kes ’цвёрды грунт, глетчар’, ст.-ісл. kǫs ’куча (камення)’, ст.-ірл. gall ’камень’ (?). Праабражэнскі, 1, 231; БЕР, 1, 538. Міклашыч (410) параўноўваў з коранем *žeg‑, абапіраючыся на дыял. жегче ’больш жорстка’. Скок (3, 667) дапускае такую магчымасць побач з папярэдняй. З’яўленне ‑p‑ у бел., укр. пад уздзеяннем шорсткі (гл.), якое магло ўплываць і на значэнне.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

жо́рстка прысл, жо́рсткі

1. (бязлітасны) gráusam, brutál; hart;

жо́рсткае абыхо́джанне з кім-н gráusame Behándlung;

2. (вельмі моцны) héftig, gewáltig; stark;

жо́рсткі боль héftiger Schmerz;

3. (цвёрды) hart, rau;

жо́рсткая вада́ hártes Wásser

Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)

ужесточённый больш жо́рсткі;

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (актуальны правапіс)

тырані́чны, -ая, -ае.

Жорсткі, дэспатычны, самаўпраўны.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс, часткова)

тыранічны, ✂.

Жорсткі, уласцівы тырану.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (2002, правапіс да 2008 г.)

крывапівец, ✂, м.

Бязлітасны, жорсткі чалавек, прыгнятальнік:.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (2002, правапіс да 2008 г.)