жо́рсткі

прыметнік, якасны

адз. мн.
м. ж. н. -
Н. жо́рсткі жо́рсткая жо́рсткае жо́рсткія
Р. жо́рсткага жо́рсткай
жо́рсткае		 жо́рсткага жо́рсткіх
Д. жо́рсткаму жо́рсткай жо́рсткаму жо́рсткім
В. жо́рсткі (неадуш.)
жо́рсткага (адуш.)		 жо́рсткую жо́рсткае жо́рсткія (неадуш.)
жо́рсткіх (адуш.)
Т. жо́рсткім жо́рсткай
жо́рсткаю		 жо́рсткім жо́рсткімі
М. жо́рсткім жо́рсткай жо́рсткім жо́рсткіх

Крыніцы: krapivabr2012, piskunou2012, prym2009, sbm2012, tsblm1996, tsbm1984.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)

жо́рсткі, -ая, -ае.

1. Крайне суровы, бязлітасны, неміласэрны.

Ж. чалавек.

Жорсткая расправа.

2. Вельмі моцны па сіле праяўлення, які пераўзыходзіць звычайную меру, ступень.

Жорсткая барацьба.

Жорсткія баі.

3. перан. Строгі, такі, які не дапускае выключэнняў.

Ж. рэжым.

Жорсткія ўмовы.

4. Пра ваду, якая ўтрымлівае шмат кальцыевых і магніевых солей.

|| наз. жо́рсткасць, -і, ж.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

жо́рсткі

1. (безжалостный) жесто́кий; жестокосе́рдный;

2. (строгий) жёсткий;

~кія ўмо́вы — жёсткие усло́вия;

3. (о воде) жёсткий;

4. шерша́вый

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

жо́рсткі, ‑ая, ‑ае.

1. Крайне суровы; бязлітасны, неміласэрны. Гэта была кабета ціхая, забітая, бо пан Баранкевіч.. у сям’і быў чалавек жорсткі. Колас. [Эльга] усміхнулася гарэзнай і чароўнай усмешкай, якой можна ваваяваць самага жорсткага дзікуна. Мікуліч. // Які выражае суровасць (пра вочы, выраз твару). Вочы ў Карніцкага сталі жорсткія, бязлітасныя. Паслядовіч. Вочы Бярозіна, здаецца, яшчэ больш, пацямнелі, а рысы твару сталі жорсткімі, акамянелымі. Шчарбатаў. // Цяжкі, суровы, пакутлівы (пра жыццё, час і пад.). Два гады мірнай працы на вызваленай зямлі былі для .. [камуністаў] шчаслівым этапам на жорсткім шляху барацьбы. Брыль. Працоўны народ нават у самыя жорсткія часы не расставаўся з марай аб шчаслівым радасным жыцці. Шкраба.

2. Які перавышае звычайную меру, ступень, вельмі моцны па сіле праяўлення. Жорсткі прыгнёт. □ На гэтым месцы, дзе капаюцца цяпер шахты, дзе ўзводзіцца горад Салігорск са сваёй хімічнай прамысловасцю, не адзін раз праходзілі жорсткія баі з фашысцкімі акупантамі. Кулакоўскі. Людскога гневу выбухі глухія Зноў закіпалі жорсткай барацьбой, Ўздымалася рабочая Расія На бой за шчасце, на астатні бой... Звонак. // Вельмі моцны, рэзкі, пранізлівы (пра вецер, мароз і пад.). Слімак паклыпаў далей, захінаючы твар ад жорсткага ветру і калючага снегу. Лынькоў. Здараецца, да ніткі дождж прамочыць ці высеча няшчадна жорсткі град. А. Вольскі.

3. перан. Суровы, рэзкі. Жорсткі характар. □ У вачах Марціна бліснулі жорсткія агеньчыкі. Мележ. [Валя] і потым ніяк не ўспомніць, адкуль яны з’явіліся, як вырваліся гэтыя жорсткія словы. Васілевіч. // Грубы, непрыемны на слых. Жорсткі голас. □ Блізка-блізка завёў сваю сухую жорсткую песню драч. Гартны.

4. перан. Строгі, які не дапускае адхіленняў. Жорсткія ўмовы. Жорсткі рэжым.

5. Цвёрды, шчыльны на вобмацак; проціл. мяккі. Тая ж шалёная сіла зноў шпурнула Рамана на груд — на жорсткі, цвёрды, камень. Пташнікаў. Ваенфельчар стала.. каленьмі на ўтаптаную, жорсткую зямлю, сама зняла павязку. Шамякін. // Грубы, каляны. Жорсткія валасы. Жорсткая асака. □ Стоцкі ўжо захутаў галаву ў жорсткую інтэрнацкую коўдру, маўчаў. Карпюк. // Сыпкі, калючы. Жорсткая мука. □ Снегу наваліла ў пояс, і быў ён жорсткі, сыпучы. Лынькоў.

6. Спец. Здольны супраціўляцца ўтварэнню дэфармацыі. Жорсткая канструкцыі,

•••

Жорсткая вада гл. вада.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

Жо́рсткі (ТСБМ), жо́сткій (Нас.). Рус. жесткий, дыял. паўд. жёрсткий ’жорсткі’, укр. жорсткий ’жорсткі, суровы’. Ст.-рус. жестый ’жорсткі’, жестокий ’жосткі, суровы’. Ст.-слав. жест‑ (у складаных словах). Паводле Шанскага (1, Д, Е, Ж, 288), рус. жесткий, як і жестокий, запазычана са ст.-слав. Фасмер (2, 50) гэта не лічыць. Слав. *žest‑ звязана, відаць, з с.-в.-ням. kes ’цвёрды грунт, глетчар’, ст.-ісл. kǫs ’куча (камення)’, ст.-ірл. gall ’камень’ (?). Праабражэнскі, 1, 231; БЕР, 1, 538. Міклашыч (410) параўноўваў з коранем *žeg‑, абапіраючыся на дыял. жегче ’больш жорстка’. Скок (3, 667) дапускае такую магчымасць побач з папярэдняй. З’яўленне ‑p‑ у бел., укр. пад уздзеяннем шорсткі (гл.), якое магло ўплываць і на значэнне.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

жо́рстка прысл, жо́рсткі

1. (бязлітасны) gráusam, brutál; hart;

жо́рсткае абыхо́джанне з кім-н gráusame Behándlung;

2. (вельмі моцны) héftig, gewáltig; stark;

жо́рсткі боль héftiger Schmerz;

3. (цвёрды) hart, rau;

жо́рсткая вада́ hártes Wásser

Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс) 

магні́тна-жо́рсткі

прыметнік, адносны

адз. мн.
м. ж. н. -
Н. магні́тна-жо́рсткі магні́тна-жо́рсткая магні́тна-жо́рсткае магні́тна-жо́рсткія
Р. магні́тна-жо́рсткага магні́тна-жо́рсткай
магні́тна-жо́рсткае		 магні́тна-жо́рсткага магні́тна-жо́рсткіх
Д. магні́тна-жо́рсткаму магні́тна-жо́рсткай магні́тна-жо́рсткаму магні́тна-жо́рсткім
В. магні́тна-жо́рсткі (неадуш.)
магні́тна-жо́рсткага (адуш.)		 магні́тна-жо́рсткую магні́тна-жо́рсткае магні́тна-жо́рсткія (неадуш.)
магні́тна-жо́рсткіх (адуш.)
Т. магні́тна-жо́рсткім магні́тна-жо́рсткай
магні́тна-жо́рсткаю		 магні́тна-жо́рсткім магні́тна-жо́рсткімі
М. магні́тна-жо́рсткім магні́тна-жо́рсткай магні́тна-жо́рсткім магні́тна-жо́рсткіх

Крыніцы: piskunou2012.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)

тырані́чны, -ая, -ае.

Жорсткі, дэспатычны, самаўпраўны.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

ужесточённый больш жо́рсткі;

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

драко́наўскі, -ая, -ае.

Крайне бязлітасны, жорсткі.

Драконаўскія законы.

Драконаўскія меры.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)