ду́ць

дзеяслоў, непераходны, незакончанае трыванне, незваротны, 1-е спражэнне

Цяперашні час
адз. мн.
1-я ас. ду́ю ду́ем
2-я ас. ду́еш ду́еце
3-я ас. ду́е ду́юць
Прошлы час
м. ду́ў ду́лі
ж. ду́ла
н. ду́ла
Загадны лад
2-я ас. ду́й ду́йце
Дзеепрыслоўе
цяп. час ду́ючы

Крыніцы: dzsl2007, piskunou2012, sbm2012, tsbm1984.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)

дуць, дую, дуеш, дуе; незак.

Разм. Тое, што і дзьмуць.

•••

І ў вус (сабе) не дуе — тое, што і у вус (сабе) не дзьме (гл. дзьмуць).

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

дуць гл дзьмyць

Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс) 

Дуць ’дуць, дзьмуць’ (Бяльк., Сл. паўн.-зах.). Рус. дуть, чэш. douti, славен. dúti, балг. ду́я се і г. д. Прасл. *duti ’дуць і да т. п.’ Агляд форм гл. у Трубачова, Эт. сл., 5, 166. І.‑е. *dheu̯‑: *dhou̯‑ (параўн. ст.-інд. dhūyáte ’трасецца’, літ. dujà ’туман, пар’ і г. д.). Лічыцца, што ў слав. мовах змешваліся формы *duti і *dǫti. Гл. Фасмер, 1, 555–556; Трубачоў, там жа.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

ду́нуць, ‑ну, ‑неш, ‑не; заг. дунь; зак.

Разм. Аднакр. да дуць.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

Адува́нчык ’Leontodon taraxacum’ (Кіс., Бейл.) да дуць (гл.).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

◎ Пу́шкаць ’ласкатаць’ (ПСл.). Магчыма, гукапераймальнае запухаць, пу́хкаць ’дуць’.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Раздудо́рыць ’раздуць; апушыць’ (Шымк. Собр.). Да дуць (гл.) з рэдуплікацыяй каранёвай часткі.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Адутлава́тасць (БРС), адулават (Гарэц.), адулаваты ’азызлы’ (Бяльк., Касп.), рус. одутлый, одутловатый ад дуць (гл.).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Адду́ла ’адпачынак’ (Нас.), аддуха ’тс’ (КЭС. лаг.) да дуць. Параўн. ад‑дыхнуць ’адпачыць’ (КЭС, лаг.).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)