духавая музыка

т. 6, с. 264

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)

духавы́, -а́я, -о́е.

1. Пра музычныя інструменты: які дзейнічае пры дапамозе ўдзімання паветра.

2. Які складаецца з такіх інструментаў.

Д. аркестр.

3. Які дзейнічае пры дапамозе нагрэтага паветра.

Духавая печ.

Д. прэс.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

духавы́

прыметнік, адносны

адз. мн.
м. ж. н. -
Н. духавы́ духава́я духаво́е духавы́я
Р. духаво́га духаво́й
духаво́е		 духаво́га духавы́х
Д. духаво́му духаво́й духаво́му духавы́м
В. духавы́ (неадуш.)
духаво́га (адуш.)		 духаву́ю духаво́е духавы́я (неадуш.)
духавы́х (адуш.)
Т. духавы́м духаво́й
духаво́ю		 духавы́м духавы́мі
М. духавы́м духаво́й духавы́м духавы́х

Крыніцы: krapivabr2012, piskunou2012, prym2009, sbm2012, tsblm1996, tsbm1984.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)

Blásmusik

f - духава́я му́зыка

Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.) 

духавы́, ‑ая, ‑ое.

1. Які дзейнічае пры дапамозе ўдзімання паветра (пра музычныя інструменты). Духавыя музычныя інструменты. // Які складаецца з духавых інструментаў. Духавы аркестр.

2. Які дзейнічае пры дапамозе нагрэтага паветра. Духавы прас. Духавая печ.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

духово́й в разн. знач. духавы́;

духово́й орке́стр духавы́ арке́стр;

духова́я печь духава́я печ;

духово́е ружьё духаво́е ружжо́.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

духавы́ муз. Blas-;

духавы́я інструме́нты Blásinstrumente pl;

духавы́ арке́стр Blásorchester [-kɛs-] n -s, -;

духава́я стрэ́льба Lúftgewehr n -s, -e

Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс) 

Сурма́ 1 ’хімічны элемент’, ’чорная фарба для валасоў, броваў і пад.’, сурмі́ць ’фарбаваць сурмой’ (ТСБМ). Праз рус. сурьма ’тс’ з цюркскіх моў, параўн. тур., крым.-тат. sürmä ’сурма’ ад sür ’фарбавальнік’, тат. sørmä ’сурма’; гл. Фасмер, 3, 809 (з літ-рай). У народнай мове не распаўсюджана, параўн. іншыя назвы: антымон ’сурма’ (Некр. і Байк.), антымонія ’тс’ (Ласт.), параўн. таксама анцімонія, гл.

Сурма́ 2 ’старажытны народны музычны інструмент у выглядзе доўгай драўлянай трубы’ (ТСБМ), су́рма ’духавая труба’ (ЭШ), ’морда’ (Сл. рэг. лекс.), сурма́ч ’сігналіст, які падае сігнал сурмою, грае на сурме, трубач’ (ТСБМ), ст.-бел. сурма ’духавы музычны інструмент’ (Ст.-бел. лексікон), сурмач ’трубач’ (там жа). Укр. сурма́, рус. сурна́ ’тс’, славац. surma, surmita ’труба пастухоў авец’. Бел. сурма запазычана ў сярэдзіне XVII ст. са ст.-польск. surma (XVI ст.), якое праз тур. surna з пярс. sūmāj ’святочная флейта’ (Булыка, Лекс. запазыч., 167). Гл. таксама ЕСУМ, 5, 480; Брукнер, 526; SWO, 714.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

band

I [bænd]

1.

n.

1) гру́па f. (людзе́й); ба́нда, ша́йка f.

a band of robbers — ба́нда рабаўніко́ў

2) згра́я f.

a band of wild dogs — згра́я дзікі́х саба́каў

3) арке́стра f. (асаблі́ва духава́я), гурт -а́ m

4) ста́так -ку m., чарада́ f.

2.

v.

зьбіра́ць у гру́пу

II [bænd]

1.

n.

1) сту́жка f., та́сьма, тасёмка f., паясо́к -ка́ m.

2) павя́зка f.; абру́ч -а m.

3) паласа́, зо́на f.

4) беражо́к, шлячо́к -ка́ m.

a white cup with a gold band — бе́лы ку́бак з залаты́м беражко́м

5) пярсьцёнак -ка m. (шлю́бны)

2.

v.t.

перавяза́ць; бінтава́ць

Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс) 

му́зыка, ‑і, ДМ ‑зыцы, ж.

1. Галіна мастацтва, якая адлюстроўвае рэчаіснасць у гукавых мастацкіх вобразах. Гісторыя музыкі. Беларуская музыка. □ Усе галіны мастацтва, і музыка ў тым ліку, вырашаюць складаную і пачэсную задачу — удзельнічаюць у выхаванні новага чалавека, чалавека, закліканага да будаўніцтва камуністычнага грамадства. Шырма. // Твор або сукупнасць твораў такога мастацтва. Музыка Глінкі. Інструментальная музыка.

2. Выкананне твораў гэтага мастацтва на інструментах. Аднекуль з парка да слыху далятала прыглушаная далечынёй музыка, а ва ўяўленні паўставалі іншыя мясціны. Хадкевіч.

3. перан. Прыемнае для слыху гучанне чаго‑н. Шум калаўрота і ціхая музыка слоў родзяць шчаслівыя ўспаміны. Брыль. Гэй ты, дуб стары, Вартаўнік лугоў! Аддае твой шум Спевам-музыкай. Колас. // Сукупнасць якіх‑н. гукаў. Кусты і трава, абмытая росамі, слухалі звонкую музыку крышталёва-чыстага патоку. Самуйлёнак. // Іран. Пра гукі, якія непрыемна дзейнічаюць на слых, раздражняюць яго. Не скрыпяць вароты Марцінавай пуні, якія, як .. вядома, заўсёды заводзяць сваю музыку. Бядуля.

4. Разм. Музычны інструмент. — Тэрмінова прасіў [хлапчук мой] прывезці гэтую музыку — ён кіўнуў на акардэон. Ракітны. // Аркестр. Духавая музыка. Палкавая музыка. □ Хутка з песнямі і музыкай на машынах, у санях, на вазках пачалі пад’язджаць да школьнага двара выбаршчыкі з суседніх калгасаў. Васілевіч.

5. перан. Разм. Якая‑н. добра арганізаваная, наладжаная справа. [Сухадольскі:] Ты што ж гэта план зрываеш? [Угараў:] Не я, Павел Міхайлавіч. [Сухадольскі:] Як жа не ты? Шэсць машын хто затрымаў?.. Нам гэтыя шэсць машын усю музыку сапсуюць. Крапіва. // Аб чым‑н. турботным, недарэчным, заблытаным. Абрыдла мне ўся гэта музыка. □ [Макей Філатавіч:] — Ды я, калі вы хочаце, маўчаў увесь час, .. вы першыя пачалі ўсю гэту музыку, а цяпер на мяне ўзвярнуць хочаце. Чорны.

•••

Класці на музыку гл. класці.

[Грэч. musikē.]

музы́ка, ‑і, ДМ ‑ку, м.

Разм.

1. Музыкант. Музыка не спяшаючыся сеў, закінуў нагу на нагу, збіў на левае вуха шапку-вушанку, падміргнуў Пецю, шырока расцягнуў чырвоныя мяхі тальянкі. Сіняўскі. Музыкі ігралі адну з лепшых беларускіх полек, і ўсё ў хаце х[о]дыр[а]м хадзіла. Гарэцкі.

2. толькі мн. (музы́кі, ‑аў). Танцы. Брыгадзірава жонка, спрытная вельмі на язык, пачынае: — Яніна недаспала сёння.. [Яніна:] — З музыкаў позна прыйшла. Мурашка.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)