до́ля, -і, мн. -і, -ей, ж.

1. Частка чаго-н.

Д. секунды.

Падзяліць хлеб на роўныя долі.

2. Лёс.

Такая мая д.

Шчаслівая д.

◊

Львіная доля — большая частка чаго-н.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

до́ля

назоўнік, агульны, неадушаўлёны, неасабовы, жаночы род, 2 скланенне

адз. мн.
Н. до́ля до́лі
Р. до́лі до́лей
Д. до́лі до́лям
В. до́лю до́лі
Т. до́ляй
до́ляю		 до́лямі
М. до́лі до́лях

Крыніцы: krapivabr2012, nazounik2008, piskunou2012, sbm2012, tsblm1996, tsbm1984.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)

до́ля ж.

1. (часть) до́ля, -лі ж.; ча́стка, -кі ж.;

2. (участь) до́ля, -лі ж.; (судьба) лёс, род. лёсу м.;

◊

льви́ная до́ля ільві́ная до́ля;

вы́пало на мою́ (твою́, его́) до́лю вы́пала на маю́ (тваю́, яго́) до́лю.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

до́ля ж.

1. (часть) до́ля;

2. до́ля, у́часть, судьба́, уде́л м.;

3. уст. (единица веса) до́ля;

◊ ільві́ная д. — льви́ная до́ля;

быць у ~лі — быть в до́ле;

прыня́ць у ~лю — приня́ть в до́лю;

вы́пасці на д. — вы́пасть на до́лю;

ліха́я (ця́жкая, го́ркая) д. — лиха́я (зла́я, го́рькая) до́ля;

шука́й до́лі ў чы́стым по́лі — посл. ищи́ до́ли в чи́стом по́ле

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

до́ля, ‑і, ж.

1. Р мн. ‑ей. Частка чаго‑н. Дзяліць на роўныя долі. □ Недалёка грымнула гармата, а праз якую долю мінуты дзесьці побач разарваўся снарад. Маўзон. Андрэй Міхайлавіч зразумеў, нарэшце, з кім мае справу і як трэба надалей трымацца з гэтымі людзьмі, каб хаця ў сотай долі аддзякаваць ім за свой ратунак. Самуйлёнак. У Шарэйкавым параўнанні нейкая доля праўды была. Брыль. // Належная каму‑н. частка чаго‑н., права на ўдзел у чым‑н.; чый‑н. удзел у чым‑н., уклад у што‑н. На балоце за Абадком стаяць два стажкі. У іх і наша доля — паўстажка. Якімовіч. — Не п’ю, але за кампанію... — Васіль дастаў і палажыў на стол сваё сала і хлеб. — Хай і мая доля будзе. Гаўрылкін.

2. Лёс, становішча. Шчаслівая доля. Сірочая доля. □ Я задаволены, што нас доля зноў сабрала разам. Гартны. Няўжо ж у яго хопіць адвагі звязаць яе долю з доляй малапрыметнага настаўніка ў гэтай глушы. Колас. Вам на памяць Серп і Молат Даравала доля, Каб з вас кожны быў, як волат, Не гнуў плеч ніколі. Купала. // Шчасце, удача; проціл. нядоля. Разышліся пад гарою тры дарогі ў полі, па якой жа — тая доля, па якой — нядоля... Трус.

3. Р мн. ‑ей. Частка размеру музычнага такта.

4. Р мн. ‑ей. Уст. Мера масы, роўная 44 мг, якая ўжывалася да ўвядзення метрычнай сістэмы.

•••

Быць у долі гл. быць.

Выпасці на долю чыю або каму гл. выпасці.

Ільвіная доля — вялікая частка.

Прыняць у долю гл. прыняць.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

доля,

увасабленне шчасця, удачы ў славянскай міфалогіі.

т. 6, с. 179

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)

доля,

падатак з сялян ВКЛ; руская мера вагі.

т. 6, с. 179

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)

до́ля ж

1. (частка) Teil m -(e)s, -e; Ánteil m;

за до́лю секу́нды im Brúchteil éiner Sekúnde;

у ро́ўных до́лях zu gléichen Téilen;

у гэ́тым ёсць до́ля пра́ўды darán ist étwas Wáhres;

2. бат, анат Láppen m -s, -;

семянна́я до́ля Kéimlappen m, Kéimblatt n -(e)s, -blätter;

до́лі лёгкіх Lúngenlappen pl;

3. (лёс) Schícksal n -s, -e; Los n -es, -e;

вы́пасці на до́лю zúfallen* vi (s) (каму-н D);

гэ́тае зада́нне вы́пала на маю́ до́лю díese Áufgabe ist mir zúgefallen;

4. эк, камерц Ánteil m; Quote [´kvo:-] f -, -n; Ráte f -, -n; Béitrag m -(e)s, -träge;

до́ля ў капіта́ле Kapitálanteil m;

до́ля ў стату́тным фо́ндзе Ánteil am Statútenfonds [-fõ:]

до́ля ўдзе́лу Betéiligungsquote f;

максіма́льная до́ля Maximálquote [-kvo-] f;

мініма́льная до́ля Minimálquote [-kvo-] f;

прапарцы́йная до́ля proportionáler Teil;

ро́ўная до́ля gléicher Teil;

◊ ільві́ная до́ля разм Löwenanteil m -(e)s, -e

Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс) 

доля

Том: 8, старонка: 269.

img/08/08-269_1216_Доля.jpg

Гістарычны слоўнік беларускай мовы (1982–2017)

До́ля. Рус. до́ля, укр. до́ля, польск. dola, славац. doľa, балг. доля. Прасл. дыял. *dolʼa ’тс’. Звычайна звязваецца з і.-е. *del‑ ’аддзяляць і да т. п.’ (Слаўскі, 1, 154–155; Бернекер, 1, 209; Траўтман, 44) і параўноваецца з літ. dalìs ’частка, доля’, dalýti ’дзяліць’, усх.-літ. dalià ’частка’, ст.-інд. dalam ’частка, кавалак’ і г. д. Гл. яшчэ Фасмер, 1, 526. Мартынаў (Лекс. балтызмы, 26–27) лічыць, што доля (бел., укр. і польск. лексемы) — гэта рэзультат пранікнення літ. (усх.-балт.) dalià (г. зн. запазычанне). Паводле Мартынава, даказаць прасл. характар гэтай лексемы цяжка, тым больш што яна не этымалагізуецца на слав. глебе, а літ. dalìs, dalià суадносіцца з дзеясловам dalýti, dalinti.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)