до́ктар

назоўнік, агульны, адушаўлёны, асабовы, мужчынскі род, 1 скланенне

адз. мн.
Н. до́ктар дактары́
Р. до́ктара дактаро́ў
Д. до́ктару дактара́м
В. до́ктара дактаро́ў
Т. до́ктарам дактара́мі
М. до́ктару дактара́х

Крыніцы: krapivabr2012, nazounik2008, piskunou2012, sbm2012, tsblm1996, tsbm1984.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)

до́ктар, -а, мн. дактары́ і (з ліч. 2, 3, 4) до́ктары, дактаро́ў, м.

1. Тое, што і ўрач, лекар.

2. чаго. Вышэйшая вучоная ступень, а таксама асоба, якой прысуджана гэта ступень.

Д. фізіка-матэматычных навук.

|| прым. до́ктарскі, -ая, -ае.

Доктарская дысертацыя.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

до́ктар м.

1. до́ктор, врач;

2. (учёная степень) до́ктор;

д. філалагі́чных наву́к — до́ктор филологи́ческих нау́к

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

до́ктар, ‑а; мн. дактары́ (з ліч. 2, 3, 4 до́ктары), ‑о́ў; м.

Разм. Урач, лекар. Ёсць бальніца, у бальніцы — І доктар, і фельчар, Хто прыходзіць ці прывозяць — Хворых лечаць, лечаць. Купала.

•••

Доктар навук якіх — самая высокая вучоная ступень у СССР; асоба, якой прысуджана гэта ступень. Доктар філалагічных навук.

[Ад лац. doctor — настаўнік, выкладчык.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

до́ктар м

1. (вучоная ступень) Dóktor m -s, -tóren (скар Dr.);

до́ктар наву́к Dóktor der Wíssenschaften (скар Dr. sc. = scientiae); habilitíerter Dóktor (скар Dr. habíl.);

до́ктар медыцы́нскіх наву́к Dóktor der medizínischen Wíssenschaften (скар Dr. med.);

атрыма́ць ступе́нь до́ктара die Dóktorwürde erhálten*, (sich) habilitíeren;

мець ступе́нь до́ктара наву́к éinen Dóktortitel háben [besítzen*; ínnehaben аддз] habilitíert sein;

2. разм (лекар) Arzt m -es, Ärzte

Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс) 

до́ктар

(лац. doctor)

1) вышэйшая вучоная ступень, якая прысуджаецца асобам, што абаранілі доктарскую дысертацыю;

2) урач.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)

До́ктар ’доктар’ (БРС). Слова гэта было ўжо ў ст.-бел. мове: докторъ ’доктар; настаўнік багаслоўя’ (тут яно лічыцца паланізмам: польск. doktor < лац. doctor; гл. Булыка, Запазыч.). Рус. до́ктор, укр. до́ктор. Польск. або ням. пасрэдніцтва пры запазычанні прымаецца і для рус. мовы (не выключаецца таксама і непасрэдна лац. крыніца; гл. Фасмер, 1, 523, Шанскі, 1, Д, Е, Ж, 157–158). У лац. мове doctor — гэта ўтварэнне на ‑tor ад дзеяслова docere ’вучыць’.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

до́ктар

(лац. doctor)

1) вышэйшая вучоная ступень, а таксама асоба, якая мае гэту ступень (напр. д. філалагічных навук);

2) урач.

Слоўнік іншамоўных слоў. Актуальная лексіка (А. Булыка, 2005, правапіс да 2008 г.)

доктар, урач; лекар (разм.); эскулап (зняваж.)

Слоўнік сінонімаў і блізказначных слоў, 2-е выданне (М. Клышка, правапіс да 2008 г.)

доктар навук

т. 6, с. 177

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)