Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)
дах, -у, мн. -і, -аў, м.
1. Верхняя частка будынка, якая засцерагае яго ад дажджу, снегу.
Чарапічны д.
2. Пра дом, жыллё, прытулак.
◊
Пад адным дахам (разм.) — у адным доме з кім-н.
|| прым.да́хавы, -ая, -ае.
Дахавае жалеза.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
дах (род. да́ху) м. кры́ша ж., кро́вля ж.;
◊ пад адны́м да́хам — под одно́й кры́шей
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
Дах 4/159, 440
Беларуская Савецкая Энцыклапедыя (1969—76, паказальнікі; правапіс да 2008 г., часткова)
дах, ‑у, м.
1. Верхняя частка будынка, якая пакрывае яго і засцерагае ад дажджу, ветру і пад. Злева, пры канцы вёскі, стаяў дом валаснога праўлення з двума высокімі чырвонымі комінамі над пачарнелым дахам.Колас.На ўзгорку стаяў бела-ружовы двухпавярховы будынак з вясёлым чарапічным дахам.Васілевіч.
2. Пра дом, жыллё, прытулак. Хлапец гадаваўся пры старой жанчыне, але меў свой дах над галавой.Самуйлёнак.
•••
Пад адным дахам — у адным доме, у адной кватэры з кім‑н.
[Ням. Dach.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ДАХ
(ням. Dach праз польск. dach),
канструкцыйная сістэма перакрыцця і пакрыцця верхняй ч. пабудовы. Д. традыц. жылых і гасп. сялянскіх пабудоў называюць страхой. На Беларусі са старажытнасці вядомы Д. каркаснай і вянковай канструкцыі. Сярод тыпаў каркасных Д. найб. дасканалы кроквенны, з паяўленнем якога свабодныя ад нагрузкі шчыты набылі значэнне важных элементаў арх. дэкору. Акрамя 2-схільных і пірамідальных формаў з 16 ст. пачалі пашырацца вальмавыя (з залобкамі, прычолкамі, дымнікамі) і 3-схільныя, а з 17 ст. — ламаныя, ярусныя, мансардавыя Д. Для класіцыстычных пабудоў характэрны Д. невысокія, з франтонамі. Найб. пашыраны матэрыял пакрыцця — дранка, гонта, чарапіца, бляха, шыфер. У сучасным індустр. буд-ве часцей выкарыстоўваюць плоскі Д., сумешчаны з жалезабетоннымі панэлямі перакрыцця.
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
дахм.
1. Dach n -(e)s, Dächer;
аднаска́тны аднасхі́льны дах Púltdach n, Hálbdach n;
го́нтавы дах Schíndeldach n;
двухска́тны двухсхі́льны дах Sátteldach n;
жале́зны дах Bléchdach n;
чарапі́чны дах Zíegeldach n;
шатро́вы дах Túrmdach n;
са шкляны́м дахам glásgedeckt;
накры́ць дом дахам das Haus décken;
◊
жыць пад адны́м дахамúnter éinem Dach(e) wóhnen;
2.перан. (прытулак) Óbdach n -(e)s;
◊
заста́цца без даху над галаво́йóbdachlos wérden
Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)
дах
(польск. dach, ад с.-в.-ням. dach)
1) верхняя частка будынка, якая пакрывае яго;
2) жыллё, прытулак (мець свой д.).
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
Дах ’дах’. Укр.дах ’тс’. Запазычанне (гл. Кюнэ, Poln., 50) з польск.dach ’тс’, якое ўзята (у польск. мове гэта слова вядома з XV ст.) з ням.Dach ’тс’ (да польск. слова гл. Брукнер, 83–84, але Слаўскі, 1, 136, удакладняе, што польск. слова dach запазычана з с.-в.-ням.dach). У бел. мове слова дах засведчана з XVI ст. (гл. Булыка, Запазыч., 88).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
дах, пакрыццё / саламяны, чарацяны: страха
Слоўнік сінонімаў і блізказначных слоў, 2-е выданне (М. Клышка, правапіс да 2008 г.)