Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023)
дані́на, -ы, ж.
1. Натуральны або грашовы падатак, які плаціла насельніцтва свайму князю, феадалу або пераможцу ў бітве (гіст.).
Абкласці данінай.
Сам Царград плаціў даніну Полацку.
2.каму. Ахвяраванне, дар каму-н.
Хадзіў, зняўшы шапку, і збіраў даніну.
3.перан., чаго. Тое, што трэба аддаць як належнае; аддзяка за што-н.
Д. павагі.
Д. ўдзячнасці людской.
4.перан., чаму. Вымушаная ўступка чаму-н.
Д. модзе.
Д. часу.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
дані́наж., ист., перен. дань;
д. ча́су — дань вре́мени;
◊ адда́ць ~ну — отда́ть дань;
плаці́ць ~ну — плати́ть дань
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
дані́на, ‑ы, ж.
1. Натуральны або грашовы падатак, які ў старажытныя і сярэднія вякі збіраўся князем, феадалам і пад. са сваіх падданых або пераможцам з пераможанага народа. Абкласці данінай. Збіраць даніну. □ Як аднаму з буйнейшых гарадоў старажытнай Русі, у свой час, па дагавору, выплачваў даніну Полацку нават сам Царград.Васілевіч.
2. Ахвяраванне, дар каму‑, чаму‑н. Нік цярпліва чакае. Потым знімае кепку і абыходзіць усіх, прымаючы даніну.Лынькоў.Ксяндзы і панкі, калі не ўсе падпісваліся на газету, то давалі пэўную даніну на яе выданне.Колас.//перан. Тое, што неабходна аддаць як належнае, заслужанае. Даніна павагі. □ Поля добра разумее, што.. ўзнагарода — даніна вялікай бацькавай рабоце, яго прафесарскай годнасці.Мікуліч.Я ў сэрца прагнае ўбіраю Даніну удзячнасці людской Майму спагадліваму краю, Маёй Радзіме дарагой.Гілевіч.// Вымушаная або мімавольная ўступка чаму‑н. Даніна модзе. Даніна часу.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
дані́наж
1. (падатак) Tribút m -(e)s, -e; Zwángsabgaben pl;
2.перан der Tribút; das Schúldige (sub);
◊ адда́ць дані́нучаму-нéiner Sáche Tribút zóllen; etwas genügend würdigen
Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)
Дані́на ’даніна’ (БРС, Нас.). Гэта слова можна лічыць вытворным ад прасл.*danь ’тс’. Аднак і форма *danina, магчыма, таксама ўжо была прасл. (*danina: параўн. укр.дани́на, рус.дани́на, польск.danina, серб.-харв.да̀нина). Гл. Трубачоў, Эт. сл., 4, 187. Фармальна гэта ўтварэнне фармантам ‑n‑ ад da‑ ’даць, даваць’, але Трубачоў (там жа, 188) дапускае больш складаную гісторыю гэтага слова (магчыма, што тут гетэраклітычныя варыянты *dor‑; *don‑).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
даньпрям., перен.дані́на, -ны ж.;
◊
дань вре́менидані́на ча́су.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
БІР
(малд.даніна, падатак),
у Малдове падворны падатак з сялян, вядомы з 15 ст. У 16—18 ст. падворная даніна Турцыі, а таксама збор на падарункі султану.