даку́чыць

дзеяслоў, непераходны, закончанае трыванне, незваротны, 2-е спражэнне

Будучы час
адз. мн.
1-я ас. даку́чу даку́чым
2-я ас. даку́чыш даку́чыце
3-я ас. даку́чыць даку́чаць
Прошлы час
м. даку́чыў даку́чылі
ж. даку́чыла
н. даку́чыла
Дзеепрыслоўе
прош. час даку́чыўшы

Крыніцы: dzsl2007, krapivabr2012, piskunou2012, sbm2012, tsblm1996, tsbm1984.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)

даку́чыць сов., разг.

1. надое́сть, досади́ть;

2. (стать неприятным) надое́сть, прие́сться

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

даку́чыць, ‑чу, ‑чыш, ‑чыць; зак.

Разм. Надакучыць, абрыднуць. Лабановіч уздыхнуў лягчэй, як бы з яго плячэй зваліўся нейкі цяжар, бо дарога .. і лес усё ж такі дакучылі яму. Колас. А сонейка, сонейка, да заходзь жа скоранька! Як ты мне дакучыла, раненька усходзячы. З нар. песні.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

дакуча́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е; незак. (разм.).

Надакучваць каму-н., станавіцца непрыемным.

Дзеці ўвесь дзень дакучалі бацьку.

За што возьмецца, усё яму адразу ж дакучае.

|| зак. даку́чыць, -чу, -чыш, -чыць.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

дакуча́ць, даку́чыць (каму-н.) belästigen vt; j-m lästig fállen* [werden]

Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс) 

дакуча́ць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае.

Разм. Незак. да дакучыць.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

dojeść

зак.

1. даесці;

2. дакучыць

Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)

Прыкуча́ць ’надакучваць’ (Нас.). Прэфіксальнае ўтварэнне ад слаба зафіксаванага ку́чыць з той самай семантыкай (Байк. і Некр., Сл. ПЗБ), якое ў форме *куча́ць больш вядома ў прыставачных утварэннях, параўн. дакуча́ць/даку́чыць, надаку́чыць (гл.). Бяспрэфіксны дзеяслоў узыходзіць да прасл. *kučiti (sę). Параўн. арэальна блізкія смал. прику́чить ’тс’, прику́чливый ’сумны, невясёлы; дакучлівы’.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Quae nocent, docent

Што шкодзіць, тое вучыць.

Что вредит, то учит.

бел. Бяда дакучыць, тады чалавека розуму навучыць. Бяда хоць мучыць, ды жыць вучыць. Пасля бяды кожны разумны. Хто не бачыў гора, таму шчасце не прынясе радасці. Без мукі няма навукі.

рус. Что мучит, то учит. Золото не в золото, не побывав под молотом. Что вымучит, то и выучит. Намучишься ‒ поучишься. Не испортив дела, мастером не станешь. Идти в науку ‒ терпеть муку.

фр. Adversité est l’école des grands hommes (Несчастье ‒ школа великих людей).

англ. No gain without pain (Ничего без мук не получишь).

нем. Leiden sind Lehren (Мучение ‒ учение).

Шасцімоўны слоўнік прыказак, прымавак і крылатых слоў (1993, правапіс да 2008 г.)

Ingenium mala saepe movent

Часта бяда прыбаўляе розуму.

Часто беда прибавляет ума.

бел. Бяда хоць мучыць, ды жыць вучыць. Бяда дакучыць, тады чалавека розуму навучыць. Бяда ды мука ‒ тая ж навука.

рус. Беда/нужда ум родит. Беда вымучит, беда и выучит. Придёт беда ‒ купишь ума. Нужда научит кузнеца сапоги точать. Беда да му́ка ‒ та же наука.

фр. La nécessité est la mère de l’invention (Нужда ‒ мать изобретательности).

англ. Adversity makes the man wise, not rich (Беда делает человека мудрым, а не богатым).

нем. Not lehrt den Bären tanzen und den Affen geigen (Нужда делает из медведя танцора, а из обезьяны скрипача). Not macht erfinderisch (Нужда делает человека изобретательным).

Шасцімоўны слоўнік прыказак, прымавак і крылатых слоў (1993, правапіс да 2008 г.)