дабро́

назоўнік, агульны, неадушаўлёны, неасабовы, ніякі род, 1 скланенне

адз.
Н. дабро́
Р. дабра́
Д. дабру́
В. дабро́
Т. дабро́м
М. дабры́

Крыніцы: krapivabr2012, nazounik2008, piskunou2012, sbm2012, tsblm1996, tsbm1984.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)

дабро́, -а́, н.

1. Усё станоўчае, карыснае.

Жадаць дабра каму-н.

2. Добрыя справы, учынкі.

За маё д. ды мне ў рабро (з нар.). Зрабіць многа дабра людзям.

3. Маёмасць, рэчы, пажыткі (разм.).

У іх куфры поўныя дабра.

4. Што-н. нягоднае, непатрэбнае, дрэннае (разм., іран.).

Такога дабра нам і дарма не трэба.

◊

Не з дабра — не ад добрага жыцця.

Не на дабро — пра тое, што можа прывесці да дрэнных вынікаў.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

дабро́ ср.

1. добро́, бла́го;

імкну́цца да ~ра́ — стреми́ться к добру́ (бла́гу);

я табе́ ~ра́ зы́чу — я тебе́ добра́ жела́ю;

дзе́ля ~ра́ радзі́мы — на бла́го ро́дины;

2. (добрые дела, поступки) добро́;

рабі́ць д. людзя́м — де́лать добро́ лю́дям;

3. разг. (имущество, пожитки) добро́;

ку́фры по́ўныя ~ра́ — сундуки́ полны́ добра́;

з усі́м сваі́м ~ро́м — со всем свои́м добро́м;

4. разг., ирон. (дрянь, что-л. негодное) добро́;

тако́га ~ра́ нам і дарма́ не трэ́ба — тако́го добра́ нам и да́ром не ну́жно;

◊ з гэ́тага ~ра́ не бу́дзе — ничего́ хоро́шего из э́того не полу́чится;

не на д. — не к добру́;

не з ~ра́ — не с добра́;

не даве́сці да ~ра́ — не привести́ к добру́;

паміна́ць ~ро́м — помина́ть добро́м;

плаці́ць ~ро́м за д. — плати́ть добро́м за добро́;

няма́ лі́ха без ~ра́ — посл. нет ху́да без добра́;

за маё д. ды мне ў рабро́ — погов. за моё добро́ да мне в ребро́;

хто ~ру́ не рад — посл. кто добру́ не рад;

ад ~ра́ ~ра́ не шука́юць — посл. от добра́ добра́ не и́щут

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

дабро́, ‑а, н.

1. Усё добрае, станоўчае; проціл. зло, ліха. Уяўленні аб дабры і зле так мяняліся ад народа да народа, ад веку да веку, што часта прама супярэчылі адно аднаму. Энгельс. // Удача, поспех. Я табе раю, як прыяцель, які хоча табе дабра. Чорны. Ад ліха ціха і дабра не чуваць. Прыказка.

2. Добрыя справы, учынкі. Шмат дабра потым рабіў Рымша бедным людзям: і грашамі памагаў, і ад ліхіх паноў бараніў. Якімовіч.

3. Разм. Маёмасць, пажыткі. Поўны куфар дабра. □ Былі тут розныя будынкі: Гуменцы, гумны і адрынкі, Хлявы і стайні, і аборы, Дабра, набытку былі горы. Колас. // Іран. Пра што‑н. непрыгоднае, непатрэбнае. Такога дабра не трэба і дарма. З нар.

•••

Не давядзе (не давядуць) да дабра гл. давесці ​1.

Не з дабра — не ад добрага жыцця.

Не к дабру — пра тое, што прадказвае нядобрае або можа прывесці да непрыемных вынікаў.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

дабро́ н

1. (усё станоўчае, добрыя справы, учынкі) Gútes (sub) n; Nützliches (sub) n; Wóhltat f -, en;

2. (маёмасць, пажыткі) Hab und Gut n -(e)s; Hábseligkeiten pl; Éigentum n, -s, -tümer;

успаміна́ць дабро́м разм in gútem Ándenken behálten*;

зрабі́ць мно́га дабра́ viel Gútes tun*;

жада́ць [зы́чыць] каму-н дабра́ j-m álles Gúte wünschen;

за дабро́ дабро́м плаці́ць Gútes wird mit Gútem vergélten;

◊ ад дабра́ дабра́ не шука́юць ≅ wer gut sitzt, rücke nicht;

на чужо́е дабро́ нясі́ слёз вядро́ ≅ böser Gewínn fährt bald dahín

Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс) 

дабро

Том: 7, старонка: 211.

img/07/07-211_1047_Дабро.jpg

Гістарычны слоўнік беларускай мовы (1982–2017)

ДАБРО́ І ЗЛО,

нарматыўна-ацэначныя катэгорыі, якія ўвасабляюць адну з найб. фундаментальных праблем філасофіі, этыкі і рэлігіі — раздзяленне і супрацьпастаўленне маральна-пазітыўнага і этычна-адмоўнага ва ўчынках і матывах дзейнасці людзей, у з’явах сац. рэчаіснасці. Умоўна вылучаюць: канвенцыянальны тып дабра і зла, паводле якога прынцыпы добразычлівасці і ліхадзейства залежаць ад канкрэтнага жыццёвага, сац. і канфесійнага вопыту і ад умоў сац.-прыроднага асяроддзя, цывілізавана-культ. развіцця чалавека і грамадства; анталагічны, які зыходзіць з таго, што дабро і зло ўкаранёны ў самой структуры рэчаіснасці ці нараджаюцца абсалютным пачаткам сусвету; інтуітыўна-апрыёрны, паводле якога дабро і зло ёсць фундаментальныя інтуіцыі альбо прыроджаныя ідэі індывід. свядомасці і ў такой сваёй якасці не падлягаюць рацыянальнай рэфлексіі і канцэптуальна-тэарэт. абгрунтаванню.

Філас. асэнсаванне праблем дабра і зла пачалося ў стараж. Індыі, Кітаі, Грэцыі. Сакрат лічыў асн. сродкам супраць зла веды, Платон сцвярджаў, што дабро належыць да свету вечных ідэй, а зло — да ўсяго зменлівага, Арыстоцель надаваў дабру і злу статус найважнейшых этычных катэгорый. Гэтыя ідэі развіты ў творах Б.Спінозы, Вальтэра, Д.Дзідро, Г.Гегеля, А.Шапенгаўэра, Ф.Ніцшэ і інш. філосафаў 17—18 ст. Найб. значны ўклад у распрацоўку гэтай праблематыкі зрабіў І.Кант, які сцвярджаў магчымасць перамогі дабра над злом. Філас.-этычную праблематыку дабра і зла распрацоўвалі бел. мысліцелі М.Гусоўскі, М.Цішкевіч, Ф.Скарына, А.Волан, С.Будны, С.Лован, С.Зізаній, М.Сматрыцкі, Сімяон Полацкі, К.Нарбут, Г.Каніскі, К.Каліноўскі, Я.Лучына, Я.Купала, Я.Колас, М.Багдановіч і інш.

Рэліг. варыянт асэнсавання дабра і зла зыходзіць з першаснасці боскага дабра, з наперадустаноўленай гармоніі сусветных і чалавечых першаасноў, разбураных грэхападзеннем. У хрысціянстве чалавек традыцыйна прадстае як носьбіт двух першаасноў: плоць імкнецца да зла, дух — да дабра. Выбар у карысць дабра сведчыць аб адзінстве з хрысц. супольнасцю праведных і пачатак індывід. выратавання, што і ўвасабляе сабой кардынальны сэнсавы матыў гіст. працэсу развіцця асобы і грамадства.

Я.М.Бабосаў.

т. 5, с. 559

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)

кра́дзены, -ая, -ае.

Здабыты крадзяжом.

Крадзенае дабро.

Скупшчык крадзенага (наз.).

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

дабы́так, -тку, м. (разм.).

Дабро, пажыткі.

Прывёз з сабой увесь д.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

благотвори́ть несов. чыні́ць дабро́.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)