гіпо́фіз

назоўнік, агульны, неадушаўлёны, неасабовы, мужчынскі род, 1 скланенне

адз. мн.
Н. гіпо́фіз гіпо́фізы
Р. гіпо́фіза гіпо́фізаў
Д. гіпо́фізу гіпо́фізам
В. гіпо́фіз гіпо́фізы
Т. гіпо́фізам гіпо́фізамі
М. гіпо́фізе гіпо́фізах

Крыніцы: krapivabr2012, nazounik2008, piskunou2012, sbm2012, tsbm1984.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)

Гіпофіз 1/66, 131, 195, 330, 366; 3/331, 364, 488

Беларуская Савецкая Энцыклапедыя (1969—76, паказальнікі; правапіс да 2008 г., часткова)

гіпафі́з і гіпо́фіз, ‑а, м.

Залоза ўнутранай сакрэцыі, якая знаходзіцца на ніжняй паверхні галаўнога мозга і робіць уплыў на рост і развіццё арганізма.

[Грэч. hypóphysis — адростак.]

гіпо́фіз, ‑а, м.

Спец. Залоза ўнутранай сакрэцыі ў пазваночных жывёл і чалавека, размешчаная пад галаўным мозгам, якая ўплывае на рост і развіццё арганізма.

[Ад грэч. hypóphysis — адростак.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

ГІПО́ФІЗ

(ад грэч. hypophysis адростак),

ніжні мазгавы прыдатак, залоза ўнутр. сакрэцыі чалавека і пазваночных жывёл. Знаходзіцца ў ямцы асн. косці чэрапа (турэцкім сядле). Звязваецца ножкай з асновай мозга. Маса гіпофіза ў чалавека 0,5—0,6 г. Выпрацоўвае гармон росту, адрэнакартыкатропны і ганадатропныя гармоны і інш., што стымулююць рост і развіццё арганізма, функцыі інш. эндакрынных залоз, удзельнічаюць у рэгуляцыі ціску крыві, выдзяленні мачы, скарачэнні мышцаў маткі. Дзейнасць гіпофіза кантралюецца ц. н. с., цесна звязана з гіпаталамусам і інш. залозамі ўнутр. сакрэцыі. Хваробы гіпофіза ўзнікаюць ад чэрапна-мазгавых траўмаў, запаленчых працэсаў, пухлін. Найб. вядомыя хваробы пярэдняй долі гіпофіза: акрамегалія, гігантызм, Іцэнкі—Кушынга хвароба, карлікавы рост, вегетатыўныя расстройствы; задняй долі гіпофіза — дыябет нецукровы. Лячэнне: гармонатэрапія, хірургічнае.

Г.Г.Шанько.

т. 5, с. 259

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)

гіпафі́з и гіпо́фіз, -за м., анат. гипо́физ

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

гіпо́фіз

(гр. hypophysis = адростак)

залоза ўнутранай сакрэцыі ў пазваночных жывёл і чалавека, размешчаная пад галаўным мозгам, якая ўплывае на рост і развіццё арганізма; ніжні мазгавы прыдатак.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)

гипо́физ анат. гіпо́фіз, -за м.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

Ніжні мазгавы прыдатак, гл. Гіпофіз

Беларуская Савецкая Энцыклапедыя (1969—76, паказальнікі; правапіс да 2008 г., часткова)

przysadka

ж.

1. бат. прылістак;

2. анат. гіпофіз

Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)

гіпапітуітары́зм

[ад гіпа- + лац. (glandula) pituitaria = гіпофіз]

недастатковасць функцыі гіпофіза пры яго захворваннях (параўн. гіперпітуітарызм).

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)