гада́ць

дзеяслоў, непераходны, незакончанае трыванне, незваротны, 1-е спражэнне

Цяперашні час
адз. мн.
1-я ас. гада́ю гада́ем
2-я ас. гада́еш гада́еце
3-я ас. гада́е гада́юць
Прошлы час
м. гада́ў гада́лі
ж. гада́ла
н. гада́ла
Загадны лад
2-я ас. гада́й гада́йце
Дзеепрыслоўе
цяп. час гада́ючы

Крыніцы: dzsl2007, krapivabr2012, piskunou2012, sbm2012, tsblm1996, tsbm1984.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023)

гада́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е; незак.

1. Варажыць, даведвацца пра будучае або мінулае па картах ці па якіх-н. прыметах.

Г. на картах.

2. Меркаваць, выказваць здагадкі.

Г. пра твой намер.

Не думала, не гадала (зусім не дапускала думкі).

|| зак. пагада́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е (да 1 знач.).

|| наз. гада́нне, -я, н.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

гада́ць несов.

1. (предполагать) гада́ть;

2. обл. гада́ть, ворожи́ть;

◊ г. на кафе́йнай гу́шчы — гада́ть на кофе́йной гу́ще;

ба́бка на́двае гада́ла — погов. ба́бушка на́двое сказа́ла

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

гада́ць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; незак.

1. Варажыць: прадказваць што‑н. па якіх‑н. прыметах. Па зімах гадаюць пра лета. □ На рамонках [Аксана] гадала: Ці кахае, ці не? Бачыла.

2. Выказваць здагадкі, меркаваць. Не сніў, не думаў, не гадаў, што так са мною стане. Пушча. Спыніўшыся на лузе, хлапчукі Услых гадаюць: — Хто ідзе такі? Гаўрусёў.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

гада́ць

1. (варажыць) wáhrsagen неаддз vt; Kárten légen [schlágen*] (на картах);

2. (выказваць здагадкі) mútmaßen неаддз vt, Vermútungen ánstellen, vermúten;

◊ гада́ць [варажы́ць] на кафе́йнай гу́шчы aus dem Káffeesatz lésen* [orákeln]

Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс) 

Гада́ць ’гаварыць, расказваць’ (Нас.), га́даць ’пляткарыць’ (КЭС). Рус. дыял. (смал.) гада́ть ’гаварыць’, укр. дыял. (лем.) гада́ти ’гаварыць, размаўляць’ (гл. Рудніцкі, 522, 781). Запазычанне з польск. gadać ’тс’ (а гэта да прасл. *gadati, гл. Слаўскі, 247–248). Толькі ў польск. мове, калі не лічыць славен. дыял. gadati ’балбатаць, плявузгае’, слав. *gadati атрымала значэнне ’размаўляць, гаварыць’ (з XV ст.). Можна ставіць пытанне: ці бел. гада́ны ’гавораны, казаны’ (Нас.), якое Насовіч (там жа) выводзіць ад гада́ць, не адлюстроўвае непасрэдна польск. gadany (ад gadać)?

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

пагада́ць гл. гадаць.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

гада́нне, ‑я, н.

Дзеянне паводле знач. дзеясл. гадаць.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

wáhrsagen

vt аддз. і неаддз. прадка́зваць, гада́ць

aus Kárten ~ — гада́ць на ка́ртах

Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.) 

гада́ть несов.

1. варажы́ць;

2. (предполагать) варажы́ць, меркава́ць, гада́ць.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)